Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Page 48

2.6.3 Afstaðan til eldri samninga
I 55. gr. er kveðið á um afstöðu Lúganósamningsins til eldri samninga sem
EFTA-ríkin hafa gert innbyrðis sín í milli eða við ESB-ríki, en þar eru taldir upp
þeir samningar sem Lúganósamningurinn kemur í staðinn fyrir.38 Sá fyrirvari er
þó gerður í 1. mgr. 56. gr. að samningar þeir, sem taldir eru upp í 55. gr., halda
gildi sínu á þeim sviðum sem Lúganósamningurinn tekur ekki til. Þessi fyrir-
vari hefur líklega raunhæfasta þýðingu að því er varðar mál sem falla utan
samningsins samkvæmt 2. mgr. 1. gr.39 Einnig halda eldri samningar gildi sínu
um dóma sem kveðnir eru upp og um opinberlega staðfest skjöl sem gefin voru
út áður en samningurinn öðlaðist gildi. Hvað varðar dórna sem kveðnir verða
upp eftir að Lúganósamningurinn öðlast gildi, en höfðuð eru fyrir gildistöku
hans, gildir reglan í 2. mgr. 54. gr.
2.6.4 Afstaðan til samninga milli EFTA- og ESB-ríkja annars vegar og
þriðja ríkis hins vegar
Hvorki Brusselsamningurinn né Lúganósamningurinn hafa áhrif á samninga
um gagnkvæma viðurkenningu og fullnustu dóma ntilli þriðja ríkis og ríkis sem
er aðili að öðrum hvorum samningnum. Það er heldur ekkert því til fyrirstöðu
að ríki sem er aðili að Lúganósamningnum geri samning um gagnkvæma við-
urkenningu og fullnustu dóma við þriðja ríki. Þó verður ávallt að gæta þess að
í slíkum samningi séu ekki ákvæði sem ganga á svig við skuldbindingar sam-
kværnt Lúganósamningnunt.
Frá framangreindri reglu er að finna þrönga undantekningu í 59. gr. Ákvæðið
heintilar samningsríki að skuldbinda sig gagnvart þriðja ríki með samningi um
viðurkenningu og fullnustu dóma til þess að viðurkenna ekki dóma, sem
kveðnir eru upp í öðrum samningsríkjum gegn vamaraðilum sem eiga heimili
eða dveljast að jafnaði í þriðja ríkinu ef svo stendur á sem í 4. gr. segir og
dóminn mátti einungis byggja á vamarþingsreglu sem tilgreind er í 2. mgr. 3.
gr. Markmiðið með reglunni er að reyna að draga úr áhrifum dóma sem kveðnir
eru upp á samningssvæðinu og byggjast á ósanngjörnu (eksorbitant) varnar-
þingi, þ.e. varnarþingi sem engin raunveruleg tengsl hefur við sakarefnið.40
38 Hvað ísland varðar kemur Lúganósamningurinn í stað samnings milli íslands, Danmerkur,
Finnlands, Noregs og Svíþjóðar um viðurkenningu dóma og fullnægju þeirra, sem undirritaður var
í Kaupmannahöfn 16. mars 1932, og samnings milli Isiands, Danmerkur, Finnlands, Noregs og Sví-
þjóðar um viðurkenningu og fullnægju á kröfum borgararréttarlegs eðlis, sem undirritaður var í
Kaupmannahöfn 11. október 1977.
39 Lennart Pálsson: Bryssel- och Luganokonventionema, bls. 52. Það getur einnig hugsast að
dómur falli ekki undir einkamál í skilningi 1. mgr. 1. gr., en eldri samningur eigi þó við, t.d. ef hug-
takið einkamál er berum orðum skilgreint í eldri samningi. Ur réttarframkvæmd má nefna mál
10/77 Bavaria og Germanair gegn Eurocontrol [1977] ECR 1517.
40 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 61. Hann bendir einnig á að gildissvið 59. gr. takmarkist við
dóma sem byggjast á einhverri af þeim varnarþingsreglum sem nefndar em í 2. mgr. 3. gr. Sé því
ekki hægt að neita dómi viðurkenningar, enda þótt hann byggist á slíkri reglu ef unnt hefði verið
að byggja vamarþing á reglu sem telst ekki ósanngjöm vamarþingsregla. Sjá einnig Cheshire &
North: Private Intemational Law. London 1992, bls. 433.
328