Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Síða 59

máli um sifjaréttarlega stöðu, t.d. í skilnaðar-, faðernis- eða forsjármáli. En um
dómsvald dómstóls í þessum tilvikum fer hins vegar ekki samkvæmt Lúganó-
samningnum heldur samkvæmt lögum þess lands þar sem dómstóllinn situr. í
reglunni felst að hafi dómstóllinn samkvæmt eigin landslögum dómsvald um
persónulega réttarstöðu hafi hann einnig dómsvald um framfærsluna.
Sá mikilvægi fyrirvari er gerður í lok þessarar reglu að vamarþingið má ekki
byggjast á ríkisfangi annars aðilans. Hér er talið að vamarþing sem byggist á
slíkum tengslum sé ósanngjamt og verði ekki beitt í málum sem heyra undir
samninginn. Þetta hefur þó ekki áhrif á Norrænan samning um hjúskap, ættleið-
ingu og lögráð, sem undirritaður var í Stokkhólmi 6. febrúar 1931 og lögfestur
hér á landi með lögum nr. 29/1931, enda þótt sá samningur byggist á ríkisfangi.
Hann gengur fyrir þessu ákvæði Lúganósamningsins í málum milli norrænna
ríkisborgara, sbr. 57. gr.
3.3.3.3 Mál seni varða framfærsluskyldu
Vandasamt getur verið að ákvarða hvað átt sé við með orðunum mál „sem
varða framfærsluskyldu“. Þó má ljóst vera að raunhæfustu tilvikin sem falla
undir regluna eru meðlag með barni eða framfærslueyrir til fyrrverandi maka.
Hins vegar er einsýnt að reglan tekur til fleiri tilvika. Sá möguleiki er t.d. fyrir
hendi samkvæmt rétti sumra samningsríkjanna að einstaklingar séu framfærslu-
skyldir gagnvart foreldrum, barnabömum, systkinum o.fl.80 Utan ákvæðisins
falla kröfur sem byggjast á erfðarétti, samningi eða skaðabótaskyldu.81 Hugtak-
ið nær hvort heldur er til eingreiðslu eða viðvarandi greiðslna til þess sem fram-
færsluréttarins nýtur.82 Þá er talið að endurgreiðslukrafa ríkisins á hendur með-
lagsskyldum aðila geti ekki byggst á þessari vamarþingsreglu.83
Regla 2. tölul. 5. gr. tekur bæði til upprunalegrar úrlausnar um framfærslu-
skyldu sem og síðari mála um breytingu eða niðurfellingu á framfærsluskyld-
unni, t.d. þegar meðlag er hækkað eða lækkað o.s.frv.84 Ekki er víst að dómstóll
í því landi þar sem upprunalega úrlausnin gekk hafi lögsögu til þess að fjalla
um mál um breytingu á framfærsluskyldu.85 Ef það er sá, sem framfærsluskyldu
nýtur, sem óskar breytingarinnar, getur hann valið milli þess að höfða málið á
heimilisvamarþingi hins framfærsluskylda samkvæmt 2. gr. eða á grundvelli 2.
tölul. 5. gr. A hinn bóginn verður hinn framfærsluskyldi að höfða málið við
80 Lennart Pálsson: Bryssel- och Luganokonventionema, bls. 88.
81 Allan Philip: EU-IP. Kaupmannahöfn 1994, bls. 52
82 Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 67; Peter Schlosser: OJ 1979 C 59, bls.
102. Sjá einnig mál 120/79 de Cavel gegn de Cavel [1980] ECR 731.
83 Sjá Peter Schlosser: OJ 1979 C 59, bls. 103. Þannig gæti t.d. Tryggingastofnun ríkisins ekki
byggt málsókn á hendur erlendum aðila sem er meðlagsskyldur með bami hér á landi á grundvelli
þessarar reglu og höfðað málið fyrir íslenskum dómstóli.
84 Allan Philip: EU-IP, bls. 52. Sjá nánar Peter Schlosser: OJ 1979 C 59, bls. 103-105.
85 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 25; Peter Schlosser: OJ 1979 C 59, bls. 105.
339