Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Qupperneq 61

en staðurinn þar sem afleiðingar tjónsins koma fram. Á þessu álitaefni var tekið
í Bier málinu. Þessi dómur er dæmi um það tilvik að orsök og afleiðingu tjóns
er að finna í sitthvoru landinu.
Mál 21/76 Bier gegn Mines de Potasse d'Alsace L1976] ECR 1735. í málinu var því
haldið fram að hinir frönsku varnaraðilar hefðu mengað þann hluta árinnar Rín sem
er í Frakklandi, áin hefði síðan runnið til Hollands og valdið tjóni á garðrækt
hollensks fyrirtækis. Sú spuming var lögð fyrir Evrópudómstólinn hvar tjónsatburð-
urinn hefði orðið í skilningi 3. tölul. 5. gr. Niðurstaðan var sú að ákvæðinu væri ætlað
að ná bæði til þess staðar þar sem atvik sem veldur tjóni verður, sem og þess staðar
þar sem afleiðingar tjónsins koma fram. Dómstóllinn rökstuddi þessa víðtæku túlkun
sína með þrennum hætti. I fyrsta lagi miðaði 3. tölul. 5. gr. að því að veita viðeigandi
dómstóli lögsögu. I annan stað væri reglan sniðin að því að gefa sóknaraðila
möguleika á að sækja mál í öðru ríki en því sem varnaraðili ætti heimili. I þriðja lagi
væri óeðlilegt að taka út einn þátt í tjóninu á kostnað annarra og byggja vamarþing
á honum.
Af niðurstöðu þessa máls leiðir að skilja verður hugtakið „sá staður þar sem
tjónsatburðurinn varð“ svo að það taki bæði til þess staðar þar sem tjónið varð
og enn fremur þess staðar þar sem tjóninu var valdið. Þannig á sóknaraðili val
um það fyrir hvorum dómstólnum hann höfðar mál.
Erfitt getur verið að ákvarða hver sé staðurinn þar sem tjóni var valdið þegar
um er að ræða ærumeiðingar sem settar eru fram í fleiri en einu samningsríki af
aðila sem búsettur er í samningsrfki. Hefur reglan verið talin sú að dómstóll í
því landi þar sem tjónvaldur á heimili sé bær til þess að taka afstöðu til alls
tjónsins. Á hinn bóginn hafa dómstólar í öðrum samningsríkjum þar sem tjónið
kemur fram einungis heimild til þess að taka afstöðu til þess tjóns sem valdið
er í viðkontandi ríki.93
3.3.5 Varnarþing í refsimáli
Þegar krafist er skaðabóta eða þess að fyrra ástandi verði komið á og krafan
á rót sína að rekja til refsiverðs verknaðar, má sækja mál fyrir þeim dómstóli
þar sem opinbera málið er til meðferðar, að því tilskildu að dómstóllinn, sam-
kvæmt þeim lögum sem við hann gilda, sé bær til að fara með kröfur borgara-
réttarlegs eðlis, sbr. 4. tölul. 5. gr. Lúganósamningsins.
Tilvist þessarar reglu má skýra með því að í refsimáli er ekki ávallt nauð-
synlegt að höfða málið við dómstól þar sem ákærði á heimili eða þar sem hin
refsiverða háttsemi átti sér stað, heldur kann mál að vera höfðað í því samnings-
ríki þar sem ákærði er ríkisborgari eða þar sem hann var handtekinn.94
93 Sjá mál C-68/93 Fiona Schevill gegn Presse AUiance [1995] ECR 1-415. Sjá nánar um æru-
meiðingar Peter Arnt Nielsen: Intemational privat- og procesret, bls. 166-168.
94 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 26.
341