Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 34

upplýsingum, þegar kaup og sala verðbréfa á sér stað. Þannig geta fjárfestar
treyst því að viðskipti aðila séu gerð á jafnræðisgrundvelli en ekki þannig að
annar aðilinn í viðskiptunum hafi forskot vegna þess að hann hafi betri aðgang
að upplýsingum um starfsemi fyrirtækisins.
Þriðja grundvallarsjónarmiðið að baki reglunum er raunar samofið hinum
tveimur fyrstnefndu og er einnig ætlað að vemda fjárfesta. Reglunum er ætlað
að tryggja öryggi í viðskiptunum, sbr. 3. tl. 11. gr. khl. Fyrmefndum reglum um
skráningarlýsingu, viðvarandi upplýsingaskyldu og skipulagt viðskipta- og
upplýsingakerfi er ætlað að tryggja öryggi í viðskiptunum. Starfsemi kauphalla
stuðlar að því að viðskiptin séu gerð á réttum grundvelli og að samningar um
kaup og sölu séu skýrir. I samanburði við verðbréfaviðskipti á öðmm vettvangi
en í kauphöll og öðrum skipulögðum verðbréfamörkuðum má segja að þau séu
ótryggari þar sem ekki er fyrir hendi miðlægt viðskipta- og upplýsingakerfi.
Aðgengi að upplýsingum um útgefanda er misjafnt og upplýsinga verður að
leita á fleiri stöðum. Þá má nefna að umsjónar- og eftirlitshlutverk kauphalla
með skráningum og viðskiptum með verðbréf leiða til aukins öryggis í við-
skiptunum.
Nátengt þessu síðastnefnda sjónarmiði um öryggi í verðbréfaviðskiptum eru
þær reglur laganna sem miða að því að samræma skilmála sem gilda um
verðbréfog útgefendur þeirra, sbr. skilgreiningu á hugtakinu opinber skráning
í 2. gr. khl. Með því að sömu eða sambærilegar reglur gilda um réttindi sem
fylgja skráðum verðbréfum og um útgefendur þeirra er tryggt ákveðið öryggi í
viðskiptunum. Má til hliðsjónar skoða reglur sem gilda almennt um viðskipta-
bréf, en með því að hafa reglur um réttindi sem fylgja viðskiptabréfum staðl-
aðar, skýrar og einfaldar er tryggt ákveðið öryggi í viðskiptum með þau.6 Nefna
má að að baki hlutabréfum, sem eru viðskiptabréf, búa að jafnaði flóknari
lögskipti en öðrum viðskiptabréfum. Samræmingarreglur skilgreina betur þau
lögskipti sem búa að baki hlutabréfum þannig að fjárfestar þurfa ekki í hverju
tilviki að skoða nánar hvaða réttindi fylgja þeim.
Fleiri sjónarmið hafa verið nefnd til sögunnar, t.d. markmið um dreifða
eignaraðild skráðra verðbréfa og í tengslum við það aukin viðskipti eða
markaðshæfi skráðra verðbréfa, sbr. 2. tl. 1. mgr. 17. gr. khl. og 2. mgr. 5. gr.
reglugerðar nr. 434/1999 um opinbera skráningu verðbréfa í kauphöll. Eftir því
sem fleiri aðilar eiga verðbréf frá tilteknum útgefanda eru meiri líkur fyrir
auknum viðskiptum með verðbréfin. Ef aðstæður eru þær að viðskipti með
verðbréf eru mikil verða þau verðmeiri. Auknar líkur fyrir því að unnt sé að
selja verðbréf gegn viðunandi endurgjaldi takmarkar mjög áhættu fjárfesta í
viðskiptum með þau. Verðbréf í óskráðum félögum kann að vera mjög erfitt að
selja, sérstaklega þegar verðbréfamarkaðir eru í lægð.
Að endingu verður við skýringu reglnanna að hafa í huga þau sjónarmið sem
tilskipun Evrópusambandsins frá 28. maí 2001 um skilyrði opinberrar skrán-
6 Ólafur Lárusson: „Viðskiptabréfareglur um hlutabréf'. Úlfljótur. 1. tbl. 1947, bls. 3 o.áfr.
228