Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Side 100

jafnframt um skaðabótarétt og önnur skylcl atriði. Þar er í ítarlegu máli mælt
fyrir um mjög margar þær tegundir samninga eða annars konar réttarsambanda,
er tilheyra viðskiptalífi nútímans og skyldum sviðum, og sem lögbókarsmiðimir
lögðu mikla áherslu á að festa með skýrum hætti í lög, er hæfðu vel rússneskum
aðstæðum, en væru jafnframt í samræmi við tilteknar meginreglur þar að lútandi
í löggjöf vestrænna þjóða, sem höfð var til hliðsjónar, eins og áður hefur verið
getið um. Fyrst koma þá öll helstu atriði kauparéttar, en þó með sérstæðu sniði
eftir okkar mælikvarða, því að þar eru m.a. ítarleg sérákvæði um sölu á orku og
fyrirtækjum. Síðan er fjallað um skipti, þá um gjafageminga, leigusamninga,
fjármögnunarleigu (e. financial leasing) og húsaleigu, vinnusamninga, verksamn-
inga, hönnunarsamninga, samninga um rannsóknar- og tækniverkefni, þjónustu-
samninga, flutningasamninga, lánssamninga, ýmis atriði bankaréttar og skyld
svið fjármálalífs, geymslusamninga, vátryggingarsamninga, óbeðinn erindis-
rekstur, umboðs- og umsýslusamninga af ýmsu tagi og fleiri sérhæfð efni, er
tengjast tilteknum viðskiptasamningum eða öðru, svo sem veðmálum og happ-
drættum. Þá eru í þessum meginhluta ítarleg ákvæði um almennan skaðabóta-
rétt, þ.á m. vegna líkamstjóns (1064.-1101. gr.), og að lokum er fjallað um ólög-
mætan ávinning (1102.-1109. gr.).
Þriðji - og jafnframt hinn síðasti og yngsti - hluti lögbókarinnar, sem
enn hefur verið lögtekinn,15 tekur yfir 1110.-1224. gr. Hann greinist í tvær
deildir: fimmtu deild, er fjallar um erfðarétt (1110.-1185. gr), og sjöttu deild,
er geymir heildstæð ákvæði um alþjóðlegan einkamálarétt (1186.-1224. gr.).
I erfðaréttardeildinni er að sjálfsögðu bæði fjallað um lögerfðir og bréferfðir, en
athygli vekur, að þar eru einnig margvísleg sérákvæði um erfðarétt að tilteknum
tegundum verðmæta, t.d. nánar skilgreindum fyrirtækjum, bújörðum og lífeyri
- og að lokum heiðursverðlaunum, medalíunt o.þ.h.!
3.4 Nánar um nokkur upphafsákvæði lögbókarinnar
A þessum vettvangi eru ekki tök á að geta nánar um eða rekja einstök
ákvæði lögbókarinnar umfram þau, sem birtast í hinum sextán fyrstu greinum
hennar, en efnissviði þeirra greina verður hér lauslega lýst. Þessi ákvæði - eða
a.m.k. sum þeirra - eru um margt sérstæð, ef höfð er hliðsjón af ýmsum öðrum
kunnum lögbókum Evrópuþjóða, en eru þó skiljanleg og réttlætanleg í ljósi
þess, að með þeim er verið að ganga milli bols og höfuðs á úreltum lagaháttum
og lögð skýr áhersla á fráhvarf frá alkunnu regluverki sovétstjómarinnar, þar
sem afar mikil höft voru lögð á frelsi einstaklinga og á hin borgaralegu réttindi
þeirra. I hinni nýju lögbók er umfram allt byggt á frelsi manna til að ráðstafa
réttindum sínum og skyldum - sem höfuðstefnu - og til að njóta þess frelsis.
Skerðing á umræddu frelsi heyrir til undantekninga og verður að byggjast á
skýrum fyrirmælum laga, sem sæta almennt þröngri túlkun eftir þeirri stefnu,
sem nú er uppi í rússneskri lögfræði. í því sambandi skal á það minnt, að sum
15 Óvíst er, hvað verður um fjórða hlutann, sbr. það sem fyrr segir.
294