Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Side 42

honum til efnda. Hér gildir ekki sami áskilnaður og í 1. mgr. að vanefndir séu veru-
legar. Ákvæðið á aðeins við þegar neytandi greiðir ekki kaupverðið og nær ekki til
seinkunar sem verður áður en viðbótarfrestur rennur út. Riftun getur ekki farið fram
fyrr en eftir að viðbótarfresturinn er úti, en þó einnig fyrir þann tíma ef seljandinn
hefur veitt tilkynningu frá neytanda viðtöku um að hann ætli ekki að efna skuldbind-
ingar sínar. Ákvæðið er að öðru leyti sambærilegt 3. mgr. 23. gr. laganna og ber að
skýra með sama hætti.71
Seljandi í fasteignakaupum getur samkvæmt 3. mgr. 51. gr. fast.kpl. rift ef kaupandi
greiðir ekki innan sanngjarns viðbótarfrests sem seljandi hefur veitt fyrir greiðslu,
eða tekur ekki við fasteigninni innan þess frests sem seljandi hefur sett, og hann
hefur sérstaka hagsmuni af því að geta afhent eignina. Áður en viðbótarfresturinn er
liðinn getur seljandi ekki rift nema því aðeins að kaupandi hafi sagt að hann muni
ekki efna skyldur sínar innan frestsins. Er þetta sama regla og í 2. mgr. 32. gr. lag-
anna. Árétta ber að seljandi fasteignar getur sett slíkan frest, bæði ef kaupandi hefur
ekki greitt kaupverðið réttilega og líka þegar um viðtökudrátt er að ræða af hans
hálfu, enda hafi seljandi sérstaka hagsmuni af því að geta afhent eignina.
5.5 Riftun þegar kaupandi hefur veitt söluhlut viðtöku
í fyrri málsl. 4. mgr. 54. gr. kpl. kemur fram takmörkun á rétti seljanda til
riftunar þegar kaupandinn hefur þegar veitt söluhlut viðtöku. Seljandinn getur
þegar svo stendur á því aðeins rift að hann hafi gert um það fyrirvara eða kaup-
andinn hafni hlutnum. Til viðbótar verður almennum skilyrðum riftunar skv. 1.-
3. mgr. 54. gr. einnig að vera fullnægt. Fyrirvari af því tagi sem hér var nefndur
getur verið orðaður beint eða óbeint. Framangreind skírskotun til þess að kaup-
andinn hafni hlutnum á við þegar kaupandinn hafnar honum af öðrum ástæðum
en vegna vanefnda af hálfu seljanda. En ákvæðið getur einnig átt við ef kaup-
andinn hafnar hlutnum með vísun til vanefnda af hálfu seljanda sem seljandinn
mótmælir jafnhliða því að seljandinn riftir kaupum vegna greiðsludráttar.
í 3. mgr. 45. gr. neyt.kpl. er sambærilegt ákvæði og 4. mgr. 54. gr. kpl. Þar segir að
hafi neytandi þegar veitt söluhlut viðtöku geti seljandi því aðeins rift kaupunum að
hann hafi gert um það fyrirvara eða neytandi hafni hlutnum. Um skýringu á ákvæð-
inu má vísa til þess sem segir um 4. mgr. 54. gr. kpl.72
í 4. mgr. 51. gr. fast.kpl. kemur fram að seljandi getur ekki rift eftir að afsal hefur
verið gefið út til kaupanda nema hann hafi sérstaklega áskilið sér það. I þessu felst
að með útgáfu afsals firrir seljandi sig rétti til að rifta nema hann hafi gert sérstakan
áskilnað um það. Þetta hefur verið talin meginregla í íslenskum rétti og samrýmist
því eðli afsalsins að vera lokakvittun seljanda fyrir því að kaupandi hafi efnt skyldur
sínar að fullu. Hagsmunir seljanda eru ekki skertir með þessu, enda hefur hann
heimild til þess að halda að sér höndum með útgáfu afsals, og afhendingu ef því er
að skipta, ef kaupandi efnir ekki skyldur sínar.73
71 Alþt. 2002-2003, þskj. 904, bls. 66.
72 Alþt. 2002-2003, þskj. 904, bls. 66.
73 Alþt. 2001-2002, þskj. 291, bls. 59-60.
252