Búnaðarrit - 01.08.1916, Blaðsíða 40

198
BÚNAÐARRIT
þar að fá sér frekari fræðslu í bókum þeim, sem ritaðar
hafa verið um þetta efni.
Það er þá fyrst að geta þess, að í jurtunum okkar
eru ýms næringarefni, lífræn efni, er jurtin hefir myndað
úr dauðu náttúrunni með aðstoð sólarljóssins. Sólin
veitir aflið, orkuna, jurtin smiðjuna, sérstök smálíffæri,
er nefnd eru litberar, og dauða náttúran efnið: vatn,
steinefni og kolsýru loftsins. Þannig sjáum við, að jurtin
er milliliður — alveg nauðsynlegur milliliður — á milli
ólífrænu efnanna annars vegar og hinnar lifandi náttúru
hins vegar. Tilvera okkar mannanna byggist því, enn
sem komið er, eingöngu á tilveru jurtanna, og má í
rauninni skifta öllum lifandi verum i 2 stóra flokka:
I. Allar verur, sem geta tekið alla fæðu sína óháðar
öðrum, og eingöngu geta lifað af ólífrænum efnum. Eru
þær nefndar sjálfnærandi og eru: 1. allar Uaðgrœnar
jurtir og 2. nolckrar gerlategundir.
II. Allar verur, sem ekki geta lifað nema á fæðu,
sem aðrar verur hafa búið til handa þeim, lífrænni fæðu,
en jafnframt éta nokkuð af ólífrænum efnum. Þessar eru:
1. jurtir, sem ekki hafa blaðgrænu (allir sveppir og flestar
gerlategundir), 2. allar skepnur.
Næringarefnunum, sem við skepnurnar þurfum og
plönturnar hafa, má skifta í 7 aðalflokka: vatn, eggja-
hvítu, amíðefni, fitu, jurtataugar, steinefni og önnur efni.
Hér er ómögulegt, þó þörf væri, að fara að iýsa
hinum einstöku efnaflokkum, en tökum t. d. nýslegið
gras og efnarannsökum, þá finnum við eitthvað á þessa
leið : vatn 74%, eggjahvita -\- amíðefni 3°/o, fita 0,7%,
jurtataugar 6,8%, aska 2,5°/o og önnur efni 13%; eða
tökum meðaltal af 12 íslenzkum töðurannsóknum : vatn
15,36, eggjahvíta-j- amíðefni 10,54, fita 3,21, jurtataugar
21,00, aska 9,73 og önnnr efni 40,16%.
Hér finnum við þá alla aðalllokka næringarefnanna,
og skulum nú lítið eitt nánara athuga, hvernig þeir breyt-
ast í votheyinu.