Búnaðarrit - 01.08.1916, Blaðsíða 45

BÚNAÐARRIT
203
öl, vín, brennivín, brauðgerð o. s. frv.; eru það* vissir
rnyglusveppir (mucortegundir) sem geta gert þetta, og er
nóg af þeim í votheyinu, þegar hitinn er ekki nógur og
heyið myglar.
Inuri tiudun. Menn eru nú ekki á eitt sáttir, hvort vín-
andinn i votheyinu myndast á þennan hátt,
«ða við svonefnda innri öndun, þar sem sykur breytist
í vínanda og kolsýru, alveg eins og við vínandagerð, en
súrefni loftsins kemst ekki að. Eru það gerðkveikjur,
sem valda því. Síðan 1861 að Pasteur fann smjörsýru-
geriiinn, hafa fundist margar gerlategundir, sem ekki
einungis geta verið án, heldur jafnvel alls ekki þola súr-
efni loftsins, og nú þekkia menn margar gerla- og sveppa-
tegundir, sem bæði þola loft og geta verið án þess. En
enn meir urðu menn hissa, þegar E. Pflúger fann 1875,
að æðri dýr og jurtir gátu lifað um lengri tíma án þess
að anda að sér súrefni loftsins, eða anda, eins og átt
er við í daglegu tali. Því hefir jafnvel verið haldið fram,
af ekki minni manni en W. Pfeffer, að þessi innri öndun
væri ávalt á undan og orsakaði beint súrefnisöndunina,
sem svo strax breytti vínandanum, er fyrst myndaðist við
innri öndunina, í kolsýru og vatn.
Nú er það talsvert mikil orka, sem verður frjáls,
þegar sykur breytist í kolsýru og vínanda, og einmitt
þessa orku geta lægri jurtir (og dýr) notað til þess að
knýja áfram sína lifandi vél fyrir fult og alt eða um
stundarsakir (froskur t. d. í 25 tíma). Þegar um æðri
jurtir og dýr er að ræða, sem ekki geta komist af með
þessa orku til þess að fullnægja lífsstörfum sínum, eða
eins og hjá blóðheitum skepnum, þar sem víst kolsýru-
magn lamar taugar þær, er stjórna hjartslætti og blóðrás,
eins og drepandi eitur; þar verður að taka til súrefnis-
öndunar, til þess að fá frekari orku, frekari bruna, meiri
lífsþrótt, og losa líkamann við kolsýruna og önnur skað-
leg efnaskifti.