Morgunn - 01.06.1987, Blaðsíða 20

Hér á eftir mun vera fjallað um þessa spurningar. Pað er rétt
að benda á það hér að spurningin um einstaklingsvitund
(þekkja sjálfan sig) huga án líkama er nátend sömu spurningu
um huga í líkama. Einnig er rétt að benda á að hvorki er hægt
að þekkja hug í eða utan iíkama með nokkurri vissu. (Er það
öruggt að þeir séu það sem þeir sjálfir eða vinir þeirra halda að
þeir séu).
Áhangendur Decartes geta velkst í Decartesiskum vafa og
möguleikum á því að hafa rangt fyrir sér, fyrir þeim er það
eðlislægt viðhorf til sjálfsins.
Gerum ráð fyrir að áhangandi kenninga Decartes um sálina
sé tengdur líkama á venjulega hátt en verði skyndilega úr
tengslum við þann líkama, verði án líkama. Þetta gæti komið
fram eins og reynsla utan líkama, þar sem sálin á ekki kost á því
að tengjast líkama aftur eða við dauðann (þó að kenningin um
að sálin fari sjálfkrafa úr líkamanum rugli mig) eða þetta gæti
jafnvel gerst þegar sálin ruglaðist á hvaða líkama hún ætti að til-
heyra í öllum þessum fjölda líkama. (Minnist þess að sálin er
ekki í líkama sínum, eða er tengd við líkamann á neinn vélræn-
an hátt. Skildi aldrei vera vafamál hvaða líkama sálin eigi að
knýja áfram?) Veldu þér hvaða atburðarás sem þú vilt og eftir-
farandi spurningar munu koma upp í hugann. Ef sálin er ekki
tengd líkama sínum, hver er það þá? Óundirbúið svar myndi
kannski vera að það væri sama sálin og alltaf hafi verið. En það
svar er ekki mögulegt. Hver er sú sál?
Annað svar gæti verið að benda á líkaman og segja sem svo
að hann væri yfirgefin og sálin sem nýlega knúði hann væri
þekkt sem x. En hvernig gætum við vitað að það sé sama sálin?
Þegar persónan yfirgefur herbergi og kemur inn í annað get-
um við fylgst með henni, þegar það gerist. Ef hún veltir fyrir sér
hvort hún hafi verið í þessu herbergi áður (gerum ráð fyrir
stundargleymska) getum við fullvissað hana að við höfum séð
líkama •hennar yfirgefa herbergið rétt áður en hún kom inn í
þetta herbergi. En hver getur fylgst með þegar sá yfirgefur lík-
ama og fylgt þeim til núverandi „staðar“ og fullvissað hana að
hún hafi í raun yfirgefið líkaman sem hún heldur að hún hafi
yfirgefið?
18
MORGUNN