Morgunn - 01.06.1987, Page 24

við tiltekin líkama. Mitt viðhorf er að vandamálið við að ein-
kenna sál utan líkama er að af það sama að einkenna með ör-
yggi sál í líkama.
Hvernig getum við einkennt sál í líkama? Við höfum ná-
kvæmlega sama vandamálið. ímyndum okkur okkur hina rugl-
uðu sál aftur í líkama „sínum“ og hún veltir fyrir sér hver hún
sé og hvort hún sé í réttum líkama. Hvernig getum við eða hún
verið viss? Við getum ekki verið óyggjandi viss. Hana minnir að
hafa verið í þessum líkama áður, eða var hún þar? Hvað með
skýringartilraun hæfileikaríka nemans. Gæti hann hafa gefið
sálinni falsminningu við þennan líkama? Þó við gætum staðfest
að við höfum séð þennan líkama gera hluti sem sálina minnir að
hafa gert, væri það ekki óyggjandi sönnun. Allt sem þetta
myndi sýna er að neminn hafi verið hæfileikaríkur eins og við
héldum, því honum hafði á sannfarandi hátt tengt sálina við lík-
amar sem henni hafði verið gefin falsminning um. Málið er að
óyggjandi staðfesting á einkennatengslum sálar, jafnvel þegar
hún er í líkama er ekki möguleg. Þegar við fylgjumst með lík-
ama, erum við ekki á sama tíma að fylgjast með sál, við erum
aðeins að fylgjast með því sem sálin notar en ekki sálinni sjálfri.
Við getum ekki varist möguleikanum að líkamar séu knúnir af
sálum sem koma hver af annarri, og þess vegna getum við ekki
gert ráð fyrir því að líf líkamans væri trygging fyrir minningu
sálar.
Vegna þessa gagnkvæmu tengsla milli sálar og líkama sem
sýnist standast (sem reglu, eins og við vitum best) tökum við til-
veru líkamans eins og ávísun á tilveru ákveðinar sálar, en væri
ekki svo ef líkaminn skipti um sálir.
Öryggi við kennsl sálar l eða án líkama hafa svipuð vanda-
mál.
En ef við erum áhangendur Decartes þá höfum við lært að
lifa með þeirri óvissu. Við erum aldrei viss um nema að jörðin
opnist fyrir fótum okkar einmitt þegar við tökum næsta skref né
hvort andstæðingur okkar í skákinni breyti ekki stöðu mann-
anna jafnfram sem hann ruglar okkur í rímunni, svo við tökum
ekki eftir breytingunni. Við erum aldrei viss um þennan ytri
22
MORGUNN