Morgunn - 01.06.1996, Blaðsíða 79

MORGUNN
í einangrunarfangabúðunum lýsti svipað fyrirbrigði sér með
því að fangarnir neituðu allt í einu að fara á fætur klukkan
fimm og halda til vinnu en héldu kyrru fyrir í skálanum á
hlandblautum og saurugum hálmi. Þeim varð ekki þokað,
hvorki með góðu né illu. Og svo gerðist það dæmigerða: Þeir
drógu sígarettu upp úr vasa sínum og fóru að reykja. Þá vissum
við að þeir mundu deyja innan tveggja sólarhringa eða þar um
bil. Tilfinningin um tilgang var horfm og stundarfróun komin í
hennar stað.
Hliðstæður sjáum við í daglegu lífi, þar sem fólk gefst upp
fyrir lífínu og heldur á vit fíkna, t.d. unglingar sem tala um
sjálfa sig sem „framtíðarlausa“ kynslóð. Þeir hugga sig að vísu
ekki við sígarettu - heldur eiturlyf.
Eiturlyfjaneysla er í raun ein hlið almennara vandamáls,
þ.e.a.s. tilgangsleysistilfinningar vegna þess að frumþörfum
okkar hefur ekki verið fullnægt. Tilfinning fyrir tilgangsleysi
er á hinn bóginn orðið útbreitt vandamál í iðnvæddum ríkjum.
Nú á dögum eru það ekki aðeins lógóþerapistar sem halda því
fram að hugsýki eigi í æ ríkara mæli rót sína að rekja til
tilfinningar um tilgangsleysi. Frankl tilgreinir rannsókn þar
sem að „af fjörutíu sjúklingum sem komu hver á eftir öðrum á
göngudeild voru tólf (30%) sem áttu við verulegan vanda að
stríða vegna tilfinningar um tilgangsleysi (að dómi þeirra
sjálfra, þerapistanna eða utanaðkomandi aðila).“ Sambærilegar
rannsóknir í Evrópu sýna að santa hlutfall íbúa þar kvartar yfir
því að líf þeirra sé tilgangslaust.
Ef málið er einfaldað mætti segja um orsakir þessa, að fólk
hafi nóg af að lifa en ekkert til að lifa fyrir. Fólk hefur
lífsafkomu en engan lífstilgang. Vissulega eru þeir til sem hafa
ekki einu sinni til hnffs og skeiðar. Atvinnuleysi er næg
áminning um það. Fyrir fimmtíu árum birti Frankl niðurstöður
rannsóknar sem hann gerði á ungum sjúklingum sem þjáðust
af því sem hann kallaði „atvinnuleysishugsýki“. Hann sýndi
fram á að þessi hugsýki átti í raun rætur að rekja til tvenns
77