Morgunn - 01.06.1996, Blaðsíða 80

MORGUNN
konar ranghugmynda fólks um sjálft sig: Menn settu samasem-
merki á milli þess að vera atvinnulausir og gagnslausir og á
milli þess að vera gagnslausir og að líf þeirra væri tilgangs-
laust. Þess vegna hvarf þunglyndið þegar honum tókst að telja
sjúklingana á að taka þátt í æskulýðsstarfi, fullorðinsfræðslu,
sækja almenningsbókasöfn og ofl. þ.h.: í stuttu máli að fylla
langan frítíma með einhvers konar ólaunuðu en mikilvægu
starfi. Þunglyndið hvarf þótt fjárhagsstaðan breyttist ekki og
hungrið væri samt við sig. Sannleikurinn er sá að maðurinn
lifir ekki á bótunum einum saman.
Margt af þeim vanda sem einkennir tilvist fólks nú - á
rætur að rekja til þess sem í lógóþerapíunni er kallað
„tilvistartóm“ og er tilfinning um tómleika og tilgangleysi.
Það þarf ekki að taka það fram að þunglyndi stafar ekki
alltaf af tilfinningu fyrir tilgangsleysi fremur en sjálfsmorð -
sem þunglyndið endar stundum á - eigi alltaf rót sína að rekja
til tilvistartóms. En þótt öll sjálfsmorð séu ekki framin vegna
tilfinningar um tilgangsleysi, getur vel verið að einstakling-
urinn hefði yfirunnið sjálfsvígshugsunina ef hann hefði haft
einhvern tilgang og markmið sem honum fannst þess virði að
lifa fyrir.
Við skulum nú snúa okkur að því að ræða tilganginn sjálf-
an. Til að byrja með er rétt að taka það fram að lógóþerapistinn
er fyrst og fremst með hugann við þann tilgang sem er fólginn
og blundandi í öllum aðstæðum sem maðurinn lendir í. Svo
tekið sé hliðstætt dæmi: Kvikmynd er samsett úr þúsundum og
aftur þúsundum einstakra mynda og hver þeirra stendur fyrir
sínu og hefur tilgang í sjálfri sér, en samt er ekki hægt að sjá
heildarmyndina fyrr en síðasta myndskeiðið er búið. En við
getum ekki heldur skilið alla myndina án þess að hafa fyrst
gert okkur grein fyrir einstökum myndum í hverju myndskeiði.
Er ekki sömu sögu að segja um lífið? Opinberast endanlegur
tilgangur lífsins fyrr en við dauðans dyr, ef hann sést þá
78