Ný saga - 01.01.1991, Síða 54

sem komin eru en það má segja
út frá þessum úttektum sem
gerðar hafa verið á öðrum
klaustrum eins og
Þingeyrarklaustri og Munka-
þverá að sennilegt sé að
klaustrið sjálft hafi verið framar
en bæjarhúsin, þ.e.a.s.
gangabær af sömu gerð og voru
á stórbýlum þess tíma sem
síðan tengist við kirkju og þar
fyrir framan sjálf klausturhúsin.
Það sér móta fyrir slíku húsi
fyrir framan Viðeyjarstofu og
sennilegt er að það sé þar.
Núna er staðan sú að við
erum um jxið bil hálfnuð með
sjálf bæjarhúsin og erum búin
að grafa upp fjölda grafa, þ.e.
miðaldakirkjugarö og búin að
finna rúst sem að öllum
líkindum er af eldri kirkju á
staðnum sem gengur undir
núverandi Viðeyjarkirkju. Næsta
sumar verður unnið í
bæjarhólnum norðan Við-
eyjarstofu, þar er aðal
rústasvæðið. Við tókum
prufuskurð framan við kirkjuna,
sunnan við sjálft rústasvæðið
og fundum þar horn á rúst sem
að öllum líkindum er frá
þessum tíma. haö er verkefni
næstu tíu ár að fá heildarskipan
á þetta.
Hverl telurþú veragildi Við-
eyjaruppgraftarins saman-
borið viö aðra forn-
leifauppgreftri hér á landi?
Þetta er í fyrsta sinn sem grafið
er á klausturstað. Svo er að
nefna að yfirleitt er ekki veitt
miklum peningum í forn-
leifarannsóknir hér á landi og
þar sem er grafið, er kannski
fyrst og fremst |)ar sem leifar
liggja undir einhverjum
yfirvofandi skemmdum, annað
hvort vegna ágangs náttúruafla
eins og á Stóru-Borg þar sem
bæjarhóllinn var að fara undir
sjó eða þá eins og á
Bessastöðum núna þar sem er
verið aö grafa á svæði þar sem
á að fara að byggja, þe. í
sambandi við endurbyggingu
Bessastaða. í Viðey var líka
byrjunin sú að rannsókninni var
hrint af stað vegna framkvæmda
við endurbyggingu Viðeyjar-
stofu, en í framhaldi af því var
síðan tekin sú ákvörðun af
borgaryfirvöldum að halda
áfram rannsókn til að fá
heildarmynd af svæðinu, því
auðvitað fást ekki fullnægjandi
upplýsingar einungis af
afmörkuðum hluta klaustu-
rsvæðis. Nú er búið að ákveða
aö varðveita elstu rústirnar með
því að tyrfa yfir jarðveginn en
láta hleðslurnar vera sýnilegar
eftir þvi sem við klárum að
grafa. Svo er verið að ræða um
að gera jafnvel eftirlíkingu af
klaustrinu annars staðar. Það
er að segja að varðveita sjálfar
rústirnar á staðnum en
hugsanlega gera eftirlíkingar af
húsunum annars staðar í eynni,
út frá þeim niðurstöðum sem
við komum til með að fá úr
greftrinum. Það er auðvitað
alltaf dálítill skáldskapur eins
og gengur og gerist en einmitt
þess vegna finnst mér það góð
hugmynd að byggja slíka
eftirlikingu annars staðar en á
sjálfu svæðinu. Mér finnst það
mjög skemmtileg hugmynd að
halda i rústirnar og sjá þar
eitthvað sem er raunverulegt
og hefur verið þarna og svo
gengurðu eitthvað annað og
sérð afraksturinn af
rannsóknunum og kannski
hvernig fræðimenn ímynda sér
að þetta hafi veriö. Þetta er dýr
rannsókn sem á eftir að taka
langan tíma og mér finnsl
mikilvægt að niðurstöðum
hennar verði komið á framfæri
á sem fjölbreyttastan hátt eins
og með einhvers konar sýningu
en ekki bara með útkomu
einhverrar bókar eftir mörg ár.
Hvernig er úrvinnslu úr
svona greftri háttað? Sér
Árbæjarsafn alfarið um
hana eða koma fleiri aðilar
par inn í?
Meginhluti hennar fer fram á
safninu en síðan hefur verið ríkt
leitað eftir aðstoð sérfróðra aðila
um alls kyns hluti. Þetta er orðin
það viðamikil rannsókn að ef
einhverjir ætluðu að sitja að
úrvinnslunni einir tæki hún
sjálfsagt um 200 ár og með
slökum árangri. Þetta er orðið
það breitt og það er engin leið
að vera sérhæfður í öllum
þáttum þannig að við höfum
leitað álits sérfræðinga í
keramiki, um krítarpípur og um
ýmsa aðra flokka af fundum að
ógleymdum vaxtöflunum sem
Árnastofnun sá um að ráða í.
Síðan koma aðrir inn í sambandi
við teikningar og þar eru helstir
styrktaraðilar sem sáu um
hreinteikningar án þess að taka
gjald fyrir. Við höfum líka
samstarf við Þjóðminjasafn um
forvörslu; það sá t.d. um að
forverja vaxtöflurnar. En í
starfinu er úrvinnslan kannski
það veigamesta; uppgröfturinn
sjálfur stendur í þrjá mánuði yfir
sumarmánuðina en allur
veturinn fer í úrvinnsluna og hún
kemur til með að taka einhver
ár eftir að rannsókninni er lokið.
Hún snýst um forvörsluna, þ.e.
varðveislu og frágang á
mununum, úrvinnslu á
teikningum, skráningu ljós-
mynda, túlkun rústa og
mannvistarleifa og síðan vinnu
við skýrslu sem mér finnst
mikilvægt að komi út reglulega.
Þegar komið er út í svona
viöamikla rannsókn er það
forsenda fyrir því að geta sinnt
jiessu af einhverju viti að setjast
niður reglulega og koma þessu
á blað og vinna úr því sem
komið er. Það verður líka að
vera hægt að fara til baka í
rannsókninni síðar meir og sjá
hvað var á seyði í frumgögnum
fyrst eftir að vinna hófst. Ég held
að það sé grundvallaratriði að
unnið sé úr rannsókninni svo
fljótt sem auðið er.
Ttíluvert afútlendingum hefur
slarfað við uppgrtíftinn,
telurðu að það séað tíUu leyti
52