Ný saga - 01.01.1995, Blaðsíða 54

Fomar menntir í Hítardal
bls. lxxxii-xcvi; Landnámabók. Ljósprentun handrita.
Jakob Benediktsson ritaði inngang (Rvk., 1974), bls.
xxi-xxiii, 563-622.
25. Jón Rorkelsson, „Fátt eitt um sfra Þórð í Hítardal og
Melabók", Skírnir (1922), bls. 30-31. - í þessu efni nefn-
ir Jón einkum til Melabók og Reykjarfjarðarbók Sturl-
ungu, en hin síðarnefnda var á 17. öld í eigu Gísla Jóns-
sonar í Reykjarfirði í Arnarfirði, en hann var sonur
Ástríðar, dóttur Gísla lögmanns. Sturlunga er einungis
varðveitt í tveimur skinnhandritum, Reykjarfjarðarbók
(AM 122 b fol.) og Króksfjarðarbók (AM 122 a fol.), hin
síðarnefnda var um tíma í eigu bróður Ástríðar, Stein-
dórs Gíslasonar sýslumanns á Knerri sem fengið hafði
bókina af Vestfjörðum, en úr eigu hans komst bókin til
Rórðar sonar hans sem lést í brúðkaupinu í Hítardal
1668. - í þessu samhengi má einnig minna á að móður-
systir séra Þórðar í Hítardal var Guðrún, dóttir Gísla lög-
manns Þórðarsonar og kona Magnúsar Björnssonar lög-
manns á Munkaþverá, er var mikill bókamaður og kann
að hafa fengið bækur með konu sinni, sjá Sigurjón Páll Is-
aksson, „Magnús Björnsson og Möðruvallabók", Saga
(1994), bls. 141^17.
26. Olafur Halldórsson, „Um Húsafellsbók", - Grettis-
fœrsla (Rvk., 1990), bls. 147-166 (fyrst pr. í Minjar og
menntir, Rvk., 1976).
27. Sturlunguuppskriftin er í AM 437-38 4to, Flóa-
mannasaga í AM 515 4to.
28. AM 445 a 4to og AM 447 4to.
29. Guðrún Ása Grímsdóttir, „Á bólgu borið flyðrulýsi
bætir“, Gullastokkur fœrður Gunnlaugi Ingólfssyni
fimmtugum (Rvk., 1994), bls. 25-28.
30. Ágripið er ásamt fleiru í Lbs. 1960 8vo. Sjá Mariane
Overgaard, „AM 124 8vo: En Islandsk schwank-sam-
ling“, Opusctda VII. Bibl. Arnamagnæana Vol. XXXIV.
(Kh., 1979), bls. 311-12.
31. Jakob Benediktsson gaf út ævisögu, ritgerðir og bréf
Gísla, sjá Jakob Benediktsson, Gísli Magnússon (Vísi-
Gísli) Safn Fræðafélagsins XI (Rvk., 1939). - Mæður
þeirra séra Þórðar og Gísla sýslumanns, Guðríður og
Guðrún, voru systur. Gísli var fæddur 1621, lést hjá Guð-
ríði dóttur sinni, biskupsmaddömunni í Skálholti, árið
1696.
32. Jakob Benediktsson, Gísli Magnússon, bls. 57-63 og
viðeigandi athugagreinar Jakobs.
33. Alþingisbækur íslands VI (Rvk., 1933-1940), bls.
251-52; Jakob Benediktsson, Gísli Magnússon, athuga-
grein nr. 27, bls. 95.
34. Alþingisbœkur íslands VI, bls. 705.
35. Skjöl um hylling íslendinga 1649 við Friðrik konung
þriðja með viðbœti um Kópavogssœrin 1662. [Utg. Jón
Þorkelsson]. (Rvk., 1914), bls. 94, 99-102.
36. Breve fra og til Ole Worm III. Oversat af H. D.
Schepelern. (Kh., 1968), bls. 400; Guðmundur Andrés-
son, Deilurit. Islenzk rit síðari alda 2. bindi. Jakob Bene-
diktsson bjó til prentunar (Kh., 1948), bls. xm.
37. Jakob Bencdiktsson, „Den vágnende interesse for
sagalitteraturen pá Island i 1600-tallct“, Lœrdómslistir.
(Rvk., 1987), bls. 227—41 (fyrst pr. í Maal og minne 1981);
Arngrímur Jónsson, Crymogœa. Safn Sögufélags 2. bindi
[Þýðing og inngangur eftir Jakob BenediktssonJ, (Rvk.,
1985), sbr. einnig Peter Springborg, „Antiqvæ Historiæ
lepores - om renæssancen i den islandske hándskrift-
produktion i 1600-tallet“, Gardar VIII (Lund 1977), bls.
53-89.
38. Séra Þórður hefir beðið biskup að Ijá sér Sturlungu
árið 1664, Ur bréfabókum Brynjólfs biskups Sveinssonar.
Safn fræðafélagsins XII. Jón Helgason bjó til prentunar
(Kh., 1942), bls. 181. Hinsvegar hefir séra Þórður að lík-
indum léð eða fengið biskupi á annan hátt uppskrift ætt-
artölubókar sinnar sem biskup lét séra Jón Erlendsson
skrifa eftir og er uppskrift séra Jóns nú í Lbs. 42 fol. sem
áður er getið. - Páll Eggert Olason skrifaði í ritinu Saga
íslendinga V. Seytjánda öld (Rvk., 1942), bls. 302-303, að
höfuðrit síra Þórðar í Hítardal væri „ætlartölubók hans.
Þá bók samdi hann að hvötum Brynjólfs byskups Svcins-
sonar.“ Sama er uppi á teningnum í fjölriti eftir Óskar
Halldórsson, Bókmenntir á lœrdómsöld (Rvk., 1972, 2.
útg. 1979), bls. 85. Hvergi liefi ég fundið fót fyrir því að
séra Þórður hafi santið ættartölubók að hvötum eða
tilhlutan Brynjólfs biskups.
39. Ole Worm’s Correspondence with lcelanders. Ritstj.
Jakob Benediktsson. Bibliotheca Arnamagnæana Vol.
VII (Kh„ 1948).
40. Breve fra og til Ole Worm III, bls. 379.
41. Þorvaldur Thoroddsen, Landfrœðissaga íslands IV
(Kh„ 1904), bls. 240—45.
42. Arngrímur Jónsson. Crymogœa, bls. 31, 33-34,
200-212.
43. Landnámabók. Melabók AM 106. 112 fol., bls. 143.
44. Sbr. Jón Jóhannesson, Gerðir Landnámabókar.
(Rvk., 1941), bls. 204-205; íslendingabók. Landnáma-
bók. Islenzk fornrit I. Formáli Jakobs Benediktssonar,
bls. cii-ciii; Þorvaldur Thoroddsen, Landfrœðissaga Is-
lands I (Rvk., 1892-96), bls. 146-238. - Sverrir Tómasson
ræðir eftirmála Þórðarbókar og skoðanir annarra vís-
indamanna á honunt í doktorsriti sínu, Formálar ís-
lenskra sagnaritara á miðöldum (Rvk., 1988), einkum bls.
105-107 og 324-25. Helst er að skilja að Sverrir fallist á
að eftirmálinn sé miðaldagóss þar sem fyrsta sinni konti
fram föðurlandsást í íslenskum ritum; föðurlandsást gal
af sér „allmörg rit á 12. öld í Evrópu" segir hann, en
harmar að hinn eini marktæki vitnisburður um föður-
landsásl í íslenskum miðaldaritum sé í eftirmála Þórðar-
bókar.
45. Jón Jóhannesson, Gerðir Landnámabókar, bls.
32-36; Islendingabók. Landnámabók, bls. xciv-xcv.
46. Arngrímur Jónsson, Crymogœa, bls. 53.
52