Ný saga - 01.01.1997, Side 12

Ný saga - 01.01.1997, Side 12
Jón Olafsson Mynd 11. Þóroddur Guðmundsson. r> Mynd 12. Eyjólfur Árnason. Þóroddur og Eyjólfur fóru hvor í sína átt- ina sumarið 1931. Þóroddur var sendur til fiskimannaþorpsins Tsypnavolok, á Rybatsjí- skaga í norðvesturhorni Rússlands, nálægt finnsku og norsku landamærunum. Eyjólfur var sendur til georgísku borgarinnar Batumi við Svartahafið. Báðum var ætlað að starfa með flokksdeildinni á staðnum auk þess að vinna almenna vinnu. Eyjólfur starfaði í sjó- mannaklúbbi bæjarins, þar sem töluverður straumur var af útlendum sjómönnum. Þór- oddur stundaði fiskveiðar með heimamönn- um og aðstoðaði við „kollektívíseringu“ smá- bátaútgerðarinnar í Tsypnavolok, ásamt flokksdeildinni á staðnum og tveimur norsk- um samstúdentum sínum, sem gengu undir dulnefnunum Eng og Nielsen.38 Eyjólfur virðist einkum hafa velt því fyrir sér um sumarið hvernig hægt væri að snúa sjómönnum sem dvöldust um lengri eða skemmri tíma í Batumi til kommúnisma. Hann kvartaði yfir þvf í skýrslu um dvölina að ekki hafi verið reynt að hafa ofan af fyrir þeim með viðunandi hætti og iðulega hafi menn leiðst út í drykkjuskap vegna tómra leiðinda. Forstöðumann sjómannaheimilisins taldi hann of fáfróðan og fullan af klisjum til þess að nokkur gæti orðið fyrir áhrifum af honum: „Stundum heldur hann langar ræður sem ekki eru annað en merkingarlaust orða- gjálfur, frasar og slagorð, niður með kapítal- ismann og svo framvegis."39 Eyjólfur var ekki hrifinn af borginni. Hann sagði vændi og brask blómstra í Batumi. Þar að auki væri borgin full af mensévikum sem hefðu þar einskonar miðstöð. En þótt staður- inn væri langt í frá nægilega bolsévískur taldi Eyjólfur sig samt hafa náð nokkrum árangri við að uppfræða sjómennina um Sovétríkin og kommúnismann. Svona lýsir hann vinnu sinni: Þegar sjómennirnir höfðu lokið störfum sínum á kvöldin (einnig í hádegishléinu), tókst mér oft að safna áhöfnunum saman og koma af stað umræðum eða halda fyrir- spurnafundi og þá oftast um Sovétríkin og um ástandið meðal rússneskra sjómanna. Einnig var stundum rætt um ástandið í heimalöndum áhafnanna og ástandið í heiminum almennt.4'1 Árið 1931 var gífurlegt umrót í Sovétríkj- unum. Alls staðar var fólk á faraldsfæti. Bol- sévikar höfðu endanlega snúið baki við NEP- stefnunni og þar með var frjáls markaður úr sögunni í Sovétríkjunum. Bændum, fiski- mönnum, veiðimönnum og öðrum sem fram að þessu höfðu að einhverju leyti að minnsta kosti verið sjálfra sín herrar var nú gert að ganga í samyrkjubú og samvinnufélög. Sjálfs- eignarbændur voru sviptir löndum sínum, margir drepnir, aðrir hraktir í útlegð. Á sama tíma átti að iðnvæða Sovétríkin. Um allt land- ið voru að hefjast gífurlegar framkvæmdir sem kröfðust vinnuafls og leiddu til búferla- flutninga fjölda fólks. Á þessum árum urðu ótrúleg umskipti í lífi Sovétborgara, samfé- laginu var umturnað. Milljónum saman yfir- gaf fólk sveitirnar og þusti til borganna eða á ný iðnaðarsvæði. Þó að fjöldi manns væri á flótta og fangelsanir og aftökur yrðu sífellt tíðari, þá fékk þorri fólks tækifæri sem ekki höfðu boðist áður: starfsframi og menntun var í boði fyrir þá sem höfðu heppnina með sér og kunnu að grípa gæsina. Þóroddur Guðmundsson lenti í þessari hringiðu miðri. Fólkið í Tsypnavolok talaði norsku en ekki rússnesku og mátti sannarlega muna tímana tvenna. Flokksdeildin á staðn- um var hins vegar skipuð Rússum sem beittu heimamenn hinu mesta harðræði. Tsypnavo- lok var fjölmennast nokkurra norskra fiski- mannaþorpa á norðanverðum Kolaskaga. Norðmenn höfðu byrjað að flytjast þangað uppúr miðri 19. öld, en þá var Kolaskagi nán- ast óbyggður. Fengsæl fiskimið voru við alla ströndina. Til að byrja með nutu Norðmenn- irnir sérréttinda. Það breyttist um 1910 þegar stjórnvöld ákváðu að norsku innflytjendurnir skyldu framvegis lúta sömu reglum og aðrir þegnar Rússakeisara. Hagur þessa fólks versnaði þó fyrst til muna við byltinguna. Þá var landamærunum lokað og tengslin við Noreg rofnuðu. Fram til 1931 voru fiskimenn- irnir þó sjálfstæðir og gátu ráðstafað afla sín- um að nokkru leyti sjálfir. En á útmánuðum 1931 komu fyrirmæli frá stjórnvöldum um að nú skyldu fiskimennirnir í Tsypnavolok stofna félagsútgerð. Þessi fyrirmæli fengu dræmar undirtektir meðal heimamanna.41 Þegar Stein (dulnefni Þórodds), Eng og 10
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Ný saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.