Ný saga - 01.01.1997, Qupperneq 37

Ný saga - 01.01.1997, Qupperneq 37
Hrefna Margrét Karlsdóttir „Vinnan göfgar...“ Fangavinna í tukthúsinu við Arnarhól í upphafi 19. aldar ITT ELSTA STEINHÚS REYKJAVÍKUR ■1 j sem nú hýsir hið virðulega Stjórnar- ráð á sér merkilega sögu. Það var upphaflega reist á árunum 1761-71 sem tukt- hús landsmanna og þar skyldi tukta til betr- unar þann fjölda fólks sem fór um landið með smáhnupli og án aðhalds af guðsótta og góðum siðum, landsins bestu mönnum til mikillar hrellingar. Starfsemi tukthússins gekk aldrei sem skyldi og 1813 var því lokað og fangar þeir sem inni sátu sendir í sína heimasveit. Þegar gluggað er í skjalabunka þá sem tilheyrðu tukthúsinu kemur í ljós að reynt hefur verið að halda föngum að ein- hvers konar vinnu. Stopular upplýsingar eru til um þessa starfsemi fram á fyrsta áratug síð- ustu aldar og það var ekki fyrr en 1807 sem skipuleg skráning á fangavinnu hófst. Sú skráning er nokkuð samfelld næstu árin, en eftir 1810 finnst hins vegar ekkert um fanga- vinnuna og gæti það einfaldlega stafað af pappírsskorti í landinu.1 Mönnum hefur lík- lega þótt pappírnum betur varið í önnur skrif. Grein þessi fjallar því fyrst og fremst um þau fáu ár þegar heimildir finnast um vinnu fanga í tuklhúsinu, en þær gefa allgóða mynd af starfseminni. í raun má líkja fangavinnunni við vinnu fólks á heimilum þess tíma. Fangar unnu úti- vinnu yfir sumarmánuðina, stunduðu róðra yfir vertíðarmánuðina og sinntu tóvinnu á vetrum. Leiga á heimilisfólki yrði líklega seint litin eðlilegum augum, en leiga á föngum gegn gjaldi skapaði ágætar aukatekjur fyrir tukthúsið. Reisulegasta hús bæjarins William Jackson Hooker steig á land í Reykjavík sumarið 1809 og lýsti því sem fyrir augu bar: Hvít reisuleg bygging, með borðlögðu þaki, var helsta kennileitið í þessu þorpi. Ég ályktaði að þetta væri bústaður land- stjórans en mér til mikillar furðu var mér tjáð að þetta væri vinnuhæli eður betrunar- hús. Þegar nær var komið reyndist húsið heldur ekki vera eins aðlaðandi og úr fjar- lægð.2 Vafalaust hefur tukthúsið litið vel út í augum útlendinga sem hingað komu. Reisulega hvíta steinhúsið sem stóð við Arnarhól hefur sést vel þegar menn lögðu að landi. Tilskipun konungs um byggingu tukthúss barst til íslands med vorskipum 1759. Þar skyldu menn afplána dóma og þar átti einnig að vista þá afbrotamenn sem biðu Brimar- hólmsvistar eða lífláts. Þetta var gert að beiðni ýmissa embættismanna í landinu sem töldu að hér væri verið að bæta úr brýnni þörf. Rekstrarfé skyldi vera sakeyrir1, jarð- Mynd 1. Fangelsið við Amarhól árið 1819. Fyrir framan húsið eru kálgarðarnir sem fangamir unnu við. 35
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Ný saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.