Ný saga - 01.01.1997, Side 56

Viðtal við Arthur Marwick
hræsnisfulla og óheiðarlega afstöðu til líkam-
legrar fegurðar. Með pínupilsinu og öllu því á
sjöunda áratugnum varð afstaða samfélagsins
gagnvart líkamlegri fegurð heiðarlegri og hún
varð það sem ég kalla sjálfstætt stöðutákn.
Fegurð varð að persónueinkenni, en áður
tengdist hún óhjákvæmilega stétt og stöðu
fólks. Pað var því mikil hugmyndavinna í
bókinni, þótt hún fengi sums staðar þá dóma
að vera bara safn af frásögnum. Þótt hún
fengi ekki þá athygli sem ég vænti tel ég hana
mikilvægasta framlag mitt til fræðanna fram
að bókinni um sjöunda áratuginn.
Er ekki mat svokallaðra frumstœðra þjóða
áfegurð annað en vestrænna samfélaga?
Rannsókn mín miðast við vestræn samfé-
lög og þvf eiga niðurstöður mínar ekki við um
önnur menningarsamfélög. Ég hef hins vegar
grun um að fólk rugli stundum saman félags-
legri stöðu og fegurð. Menn hafa haldið því
fram að í sumum samfélögum sé feitl fólk
talið fallegt. Að vera í þeirri aðstöðu að geta
borðað mikið og orðið feitur sé það sama og
að vera fallegur. Þarna er verið að dást að
efnahagslegri stöðu einhvers en ekki endilega
fegurð. Hér verða menn að halda þessu tvennu
vel aðskildu. Bent hefur verið á að enskar
konur á valdatfma Elísabetar I hafi rakað á
sér framennið, en ég svara því til að þar er
ruglað saman tísku og fegurð, þetta gerðu all-
ar konur, ófríðar jafnt sem fallegar, af því það
var í tísku. Sama er að segja um þjóðflokka
þar sem konur lengja hálsinn á sér með
hringjum. Ég veit ekki hvort þetta er endilega
talið fallegt eða hvort þetta er bara siður eða
hefð.
Nýjungar í félagssögu
Hvað er efst á baugi í breskri félagssögu um
þessar mundir?
Þegar fólk talar um nýju félagssöguna eða
nýju menningarsöguna á það við félagssögu
sem hefur orðið fyrir áhrifum af kenningum
póstmódernista. Þetta fólk telur að orðræðan
sjálf, hvernig málið er notað sé mikilvægt afl í
sögunni. Agætt dæmi er kvennasagan þar sem
mikið er skrifað að hætti póstmódernista. Þar
er talað um orðræðu feðraveldisins og að
Ég komst að
þeirri niður-
stöðu að grund-
vallarhugmyndir
um fegurð
hefðu ekki
breyst að ráði
Upphaflega ákvað ég að ganga út frá við-
miðum hvers tímabils um fegurð og var reiðu-
búinn að viðurkenna t.d. að hugmyndir end-
urreisnarmanna um fegurð kynnu að hafa
verið aðrar en á 19. öld. Þetta voru hinar við-
teknu hugmyndir um fegurðina. Þegar ég fór
að rannsaka frumheimildir sem voru af tals-
vert öðru tagi en áður höfðu verið notaðar
breyttust hugmyndir mínar. Ég notaði nýjar
tegundir heimilda sem ekki höfðu verið nýtt-
ar mikið áður, svo sem bréf, dagbækur og
önnur ævisöguleg gögn auk málverka og ann-
arra listgagna. Ég bjó til fjóra flokka fegurð-
ar: fagur, geðþekkur, látlaus, ljótur (beautiful,
personable, plain, ugly). Ég reyndi að komast
að því hvernig fólk var flokkað og hvort það
hafði áhrif á framgang þess í samfélaginu. Ég
komst að þeirri niðurstöðu að grundvallar-
hugmyndir um fegurð hefðu ekki breyst að
ráði, þótt ákveðin atriði hafi tekið breyting-
um, svo sem smekkur á holdarfari fólks. Feitt
fólk var samt aldrei talið fallegt. Maður eða
kona sem talin voru fögur á 15. öld væru það
einnig nú og öfugt. Þetta var mjög á skjön við
viðteknar hugmyndir um fegurð.
Önnur meginniðurstaða mín var sú, burt-
séð frá útlitinu sjálfu, að greina megi milli
hefðbundinna og nútímalegra viðhorfa um
fegurðina. Hér áður fyrr höfðu auðlegð, stétt
og staða áhrif á fegurðarskyn fólks. Prinsessa
var ávallt talin fögur, hvort sem hún var það
eða ekki. Ég færði rök að því að fólk hafi haft
54