Ritmennt - 01.01.2005, Qupperneq 13

Auður Styrkársdóttir
RITMENNT 10 (2005) 9-17
Hannes Hafstein og
lcvennabaráttan1
egar rætt er um heimastjórnartímabilið og félagslegar um-
bætur er óhjálcvæmilegt að minnast á kvenréttindabaráttuna.
Hvort tveggja fór nokkuð saman í tíma, og lagasetningar
heimastjórnartímans skiptu hvergi jafn miklum sköpum og í
þessu máli því þær snertu hvorki meira né minna en helming
þjóðarinnar og gjörbreyttu stöðu lians í einu vetfangi - fluttu
hann úr lagalegri stöðu undirmálshóps í hóp jafningja.
Þessa þáttar hefur ógjarnan verið getið þegar ævi og störf
Hannesar Hafstein eru rifjuð upp. Kristján Albertsson getur hans
þannig að engu í þriggja binda ævisögu sinni um Hannes Hafstein
sem út kom á árunum 1961-64.2 Það er fyllilega tímabært að
minnast kvenréttindabaráttunnar á heimastjórnartímabilinu
með verðugum hætti. Sýning sem sett var upp í Þjóðarbókhlöðu
í febrúar 2004 dró hana fram og vonandi varð hún til þess að
vekja athygli á kvenréttindabaráttunni hérlendis og farsælum
framgangi hennar. Það má kannski segja að skrifborðin tvö sem
prýddu sýninguna hafi endurspeglað í hnotskurn stöðu kynjanna
meðal landsmanna á 19. öld og í byrjun 20. aldar. Hið miklu Hanncs Hafstein.
stærra og veglegra skrifborð var í eigu fyrsta ráðherra landsins;
litla og látlausa borðið var í eigu Bríetar Bjarnhéðinsdóttur, eins
af frumherjum kvenréttindabaráttunnar meðal þjóðarinnar.
1 Greinin er byggð á erindi sem höfundur flutti í Þjóðarbólchlöðu 5. febrúar
2004 við opnun sýningarinnar Land mitt. Þú eit sem óiættur draumur, óráð-
in gáta, fyrirheit.
2 Sjá Kristján Albertsson, Hannes Hafstein. Æfisaga, I—III bindi.
9