Ritmennt - 01.01.2005, Blaðsíða 151

Ritmennt - 01.01.2005, Blaðsíða 151
RITMENNT ODDUR NORSKI OG NÝJA TESTAMENTIIÐ 1540 dögum síðar.95 Gizur og aðrir af föruneyti Sigmundar hafa því snúið aftur til íslands með vorskipunum 1537. Eðlilegt er að álylcta að Oddur Gottskálksson hafi orðið eftir í Björgvin til þess að ljúlca við þýðingu sína. Þar gat hann eklci farið í smiðju til Gizurar Einarssonar og annarra vina sinna, sem voru honum fremri að leikni og kunnáttu í norrænu. Það er sjálfsagt vegna þessara aðstæðna og vegna langdvalar þýðandans í Noregi að allmikið þýðingarbragð er að texta Odds á Nýja testamentinu, einkanlega síðari helmingnum. Jón Helgason vitnar í lofsamlega dóma valinkunnra lærdóms- manna svo sem Guðbrands Vigfússonar og Sigurðar Nordals um málfarið á þýðingu Odds. Síðan segir hann: „... en hætt er við, að ef ekkert væri til af NT nema síðari helmingurinn, myndi dómar um þýðinguna hafa hljóðað nokkuð á annan veg."96 Sú spurning blasir við, hvort seinni hluti Nýja testamentisins sé ekki fremur þýddur á norslta en íslenslta norrænu. Utgáfuvafstur Oddur hlýtur að hafa verið tilbúinn með handrit sitt fyrri hluta árs 1539, þar sem hann þurfti að fá leyfi konungs til þess að gefa hókina út. í Danaveldi ríkti ritskoðun. Samkvæmt grein í kirkjuordinantsíunni frá 1537 áskildi konungur sér rétt til þess að ákveða, hvaða bælcur kæmu á prent.97 Ritskoðun tekur alltaf sinn tíma, og svo hafa væntanlega verið snúningar við að finna prentara og prentsmiðju. Líklega var Oddur kominn til Danmerkur sumarið 1539 til þess að reka þessi erindi. Því miður hefur umsóknarbréf Odds til lconungs ekki varðveist, en svarbréf konungs frá 9. nóvember 1539 er enn til, enda birt sem formáli að útgáfunni 1540. I þessu bréfi segir konungur, að rektor, dolctorar og lesimeistarar háslcólans hafi lesið bókina og gefi hann sínum „elskelige Otthe norske" leyfi til þess að selja hana á Islandi - hann slcipar meira að segja fyrir um prentun hennar.98 Af viðurnefninu að dæma er Oddur þekktur sem Norðmaður í hinni konunglegu stjórnsýslu í Kaupmannahöfn og er það að sínu leyti sannleikanum samlcvæmt, þar sem hann ólst upp þar í landi. Gizur var kominn til Hamborgar síðsumars 1539, en þaðan skrifaði hann lconungi bréf vegna drápsins á Diðrilc frá Minden, fógeta konungs, og fylgjurum hans í ágúst 1539 og virðist hann beinlínis óttast um líf sitt vegna þessa máls.99 Um það leyti, sem Oddur félclc lcon- ungsbréfið, sem leyfði prentun Nýja testa- mentisins, var Gizur Einarsson einnig kominn til Kaupmannahafnar frá Hamborg. Hann hafði lagt upp í þá reisu 6. nóvember.100 Hafði hann verið lcjörinn eftirmaður Ögmundar á Slcálholtsbislcupsstóli101 og var 95 Grethe Authén Blom, „Hellig Olavs by", bls. 350 o.áfr. 96 Jón Helgason, Málið á Nýja testamenti Odds Gottskálkssonai, bls. 201. 97 DI X, nr. 95, bls. 242. „Sömuleiðis fyrirbjóðum vér og einnig að nokkrar nýjar bækur eða collectur skuli prentast annað hvort til messuembættisins ellegar til að syngja og lesa þær almennilega utan það verði með sérhvers biskups samþykki og ráði meistaranna sjálfra í vorum háa skóla ...". 98 Dl X, nr. 212 (ranglega merkt 312). 99 DIX, nr. 205. 100 DI X, nr. 209, bls. 486. 101 D/X, nr. 183. 147
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.