Vera - 01.12.2002, Blaðsíða 19

Hún býr í íbúð í eigu Félagsbú-
staða og segir að það sé mikill
munur frá því að vera á almenn-
um leigumarkaði, eins og hún var
eftir að hún skildi. Það tók tvö til
þrjú ár að bíða eftir íbúðinni og
fyrst fékk hún litla þriggja her-
bergja íbúð en er nú í fallegri fjög-
urra herbergja íbúð. Fyrir hana
borgar hún um 52.000 krónur á
mánuði en að frádregnum húsa-
leigubótum er leigukostnaðurinn
um 35.000 krónur.
Hún ber sig vel og segir mikil-
vægt að halda andlegu jafnvægi
þótt það sé oft erfitt. Hún leggur
áherslu á að hún hefur ekki ánetj-
ast verkjalyfjum í gegnum veik-
indi sín og ekki viljað þunglynd-
is- eða kvíðastillandi lyf sem
henni hafa staðið til boða. „Mér
finnst að ég hafi lítið annað gert
undanfarin ár en að reyna að
byggja mig upp. Eg hef reynt ýms-
ar leiðir, farið í nudd, nálastungur
og fleira sem telst til óhefðbund-
inna lækninga en eftir að ég lenti
í slysinu var ég sett í sjúkraþjálf-
un sem er eina meðferðin sem er
niðurgreidd af Tryggingastofnun.
Það er ekki hægt að fá styrk til að
gera neitt annað, t.d. að fara í
nudd sem ég veit að myndi gera mér gott og ég hef
ekki efni á að kaupa vítamín. Mér finnst sjúkraþjálf-
un oft ekki skila nægum árangri og vildi óska að
hægt væri að láta þessa meðferðarmöguleika vinna
betur sarnan."
Álag að þurfa af lifa af svo litlu
Hún hefur ágæta menntun, hefur unnið ýmis störf og
reynt að taka að sér verkefni þótt hún ætti við veik-
indi að stríða. Laun hennar lækkuðu umtalsvert við
það að fara á örorku en hún fær um 118.000 krónur í
bætur á mánuði með öllu, þ.e. bótum, barnalífeyri,
meðlagi og mæðralaunum, að frádregnum skatti.
Reyndar fær hún bara meðlag með öðru barninu, hitt
meðlagið fer upp í skuld sem varð til eftir að hún
veiktist. Hún segist nú skulda tvo mánuði í húsa-
leigu og það veldur henni miklurn áhyggjum en hún
þarf stundum að velja, annað hvort að borga leiguna
eða eiga fyrir mat. Hún getur ekki fleytt sér áfram á
kreditkortum, eins og flestir gera, hún er löngu búin
að skila kortinu sínu.
„Eg borga um 27.000 krónur á mánuði af láni sem
er tryggt með ábyrgðarmönnum og legg áherslu á að
standa í skilum með það. Aðrar skuldir verð ég að
láta eiga sig, t.d. var óg svo sljó af veikindum um
tíma að ég borgaði ekki rafmagnið, fattaði það ekki
fyrr en allt varð rafmagnslaust einn daginn. I veik-
Hún segist finna fyrir fordómum gagnvart ör-
yrkjum, t.d. á læknastofum og öðrum þjónustu-
stofnunum, þar sem henni finnst starfsfólk oft
ekki sýna tillitssemi, kallar kannski upp yfir bið-
stofuna: „Ertu ekki öryrki? Ertu með skírteinið?"
indunum missti ég allt tímaskyn og hugsaði um það
eitt að halda haus. Þá eru áhyggjur af fjármálum eitt-
hvað sem ég megnaði ekki að bæta á mig. Svo var ég
að vonast til að barnabæturnar myndu rétta af fjár-
haginn en ég fékk engar bætur á þessu ári af því að
ég vann svolítið í fyrra og þá voru lagðar á mig um
70.000 krónur í útsvar. Barnabæturnar fóru því í að
borga það,“ segir hún svolítið kaldhæðnislega.
„Það þarf fulla heilsu til að lifa við þessi kjör og
standast um leið allar kröfurnar sem því fylgja að ala
upp börn. Mér þætti gaman að vita hvað margar ein-
stæðar mæður eru orðnar öryrkjar út af vinnuálagi.
Álagið við að komast af, borga reikninga og taka því
ef eitthvað ber út af. Sumt fólk er orðið svo útkeyrt
að það er ekki lengur hæft í vinnu út af álagi. Þessir
þættir eru allir samverkandi. Ef heilsan bilar getur
fólk ekki unnið tvöfalda vinnu og þá safnast skuld-
irnar upp. Svo getur það ekki heldur unnið svona
mikið vegna barnanna, það fær samviskubit yfir því
að vera aldrei heima og svona heldur vítahringurinn
áfram.“
Stimplun og fordómar gagnvart
öryrkjum
Henni er mikið í mun að hafa festu og kærleika í
uppeldi barnanna og reynir að láta aðstæður sínar
ekki koma niður á þeim. Eldra barnið hefur verið
duglegt að afla tekna með sumarvinnu og helgar-
vinnu yfir veturinn og stendur að mestu sjálft undir
kostnaði við nám sitt. Það yngra þurfti að hætta pí-
anónámi eftir að móðirin gat ekki lengur unnið og
hún segir að alltof oft sé farið fram á að börnin komi
með pening í skólann til að borga ýmislegt, eins og
ferðalög o.fl. Hún segist líka vera farin að finna fyr-
ir ýmsum kostnaði sem tengist fermingu yngra
barnsins næsta vor. „Reyndar kemur fram í bréfi frá
prestunum að ef fólk eigi í erfiðleikum með að borga
geti það haft samband. Eg kæri mig bara ekkert um
að barnið fái þann stimpil sem ég veit að fylgir í
kjölfarið."
Henni finnst mikilvægt að hverfa ekki inn í þann
heim aðskilnaðar sem henni finnst þjóðfólagið
þrýsta öryrkjum í. Þegar fólk liefur gefist upp lætur
það sig hafa það að standa í biðröð eftir mat en hef-
ur um leið misst sjálfsvirðinguna, að hennar mati.
Hún segist finna fyrir fordómum gagnvart öryrkjum,
t.d. á læknastofum og öðrum þjónustustofnunum,
þar sem henni finnst starfsfólk oft ekki sýna tillits-
semi, kallar kannski upp yfir biðstofuna: „Ertu ekki
öryrki? Ertu með skírteinið?" Þetta væri ekkert mál
ef aðstoð frá almannatryggingakerfinu þætti sjálf-
19