Vera - 01.02.2003, Qupperneq 18

»„Ég hef verið læknir í 25 ár en með aldrinum verð
ég sífellt varkárari þegar kemur að því að meðhöndla
heilbrigt fólk. Það er mikil ábyrgð sem fylgir því að
gefa heilbrigðri manneskju áhrifarík lyf, kannski til
langframa og ráðleggja henni breytingu á lífsstíl.
Á hverjum tíma verðum við gera eins og þekking og
reynsla býður okkur best og vera tilbúin að endur-
meta ráð okkar ef forsendur breytast," segir Bryndís
Benediktsdóttir heimilislæknir þegar hún er spurð
álits á hormónameðferð fyrir konur á breytingaskeiði.
Mikil ábyrgð að ráðleggja heilbrigðri
manneskju að nota áhrifarík lyf
4'
„Ástæður íyrir hormónagjöf hafa und-
anfarin ár einkum verið þrjár,“ segir
Bryndís, „í fyrsta lagi að slá á einkenni
breytingaskeiðs, í öðru lagi að tefja bein-
gisnun og í þriðja lagi að minnka áhættu
á hjarta- og æðasjúkdómum. Sú stað-
reynd að neysla hormónalyfja jókst úr
13% í rúmlega 50% á tíu ára tímabili
byggðist einkum á því að rannsóknir á
þeim tíma bentu til þess að konur sem
væru meðhöndlaðar með hormónum
fengju síður hjarta- og æðasjúkdóma og
beingisnun seinkaði. Þetta varð til þess
að læknar hvöttu konur, einkum sem
voru í aukinni áhættu, að taka lyfin í
þessum tilgangi í að minnsta kosti 15 ár
eftir tíðahvörf. Svipuð þróun átti sér
stað í öðrum löndum en nú hafa nýjustu
rannsóknir leitt í ljós að áhætta við
hormónameðferð virðast meiri en
ávinningur.
Bryndís segir að eftir 1990 hafi kon-
ur í auknum mæli komið og viljað ráð-
færa sig við hana um hormónameðferð.
Margar höfðu orðið fyrir þrýstingi, t.d.
frá vinkonum í saumaklúbbnum og
fannst þær vera að vanrækja heilsu sína
ef þær voru ekki á hormónum eins og
allar hinar. Þegar hún spurði hvort þær
i
væru farnar að finna fyrir einkennum
tíðahvarfa var svarið oft neitandi, þær
töldu meðferðina bara mikilvæga sem
fýrirbyggjandi þátt.
Nægir að taka hormón í stuttan tíma
„Eftir að ég gerði rannsóknina fór ég
verulega að efast og spurði sjálfa mig:
Getur verið eðlilegt að allar konur eftir
fimmtugt, og jafnvel eftir fertugt, eigi að
vera á lyfjum það sem þær eiga eftir ólif-
að? Ég komst líka að því að konur höfðu
alls ekki fengið nægilegar upplýsingar
um kosti og galla hormónagjafarinnar.
Þannig hafði þriðjungur kvennanna
ekki fengið fræðslu um áhrif hormóna-
gjafar á hjarta- og æðasjúkdóma eða
krabbamein. Algengast er að konur
kvarti undan svefntruflunum á breyt-
ingaskeiði. Staðreyndin er reyndar sú að
svefn versnar með aldrinum, meira hjá
konunt en körlum, og þessi versnun
verður mest í kringum tíðahvörf. 1
rannsókn okkar kom i ljós að einungis
þriðjungi kvennanna fannst þær sofa
bctur eftir að hafa tekið hormóna. Það
segir okkur að svefntruflanir verða líka
af öðrum orsökum en hormónabreyt-
ingum. Hins vegar er það staðreynd að
konum sem höfðu mörg breytinga-
skeiðseinkenni leið betur eftir að hafa
tekið hormóna. Þá getur verið nóg að
meðhöndla þær í eitt ár í stað þess að
láta þær taka hormóna árum sarnan eins
og gert var,“ segir Bryndís.
Hún segist verða vör við að margar
konur hafi hætt sjálfar á hormónum eft-
ir að niðurstöður bandarísku rannsókn-
arinnar birtust og Landlæknisembættið
sendi í kjölfarið út aðvörun þar sem til-
mælum var beint til kvenna og lækna
um að endurmeta ákvörðun um horm-
ónameðferð. „Ef ég sé að konur sem
leita til mín eru á hormónum spyr ég
hvort þær hafi heyrt unr niðurstöður
bandarísku rannsóknarinnar og geri sér
grein fyrir því að ókostirnir virðist vera
fleiri en kostirnir ef hormónar eru tekn-
ir til langs tíma.
Fylgni milli kvíða og hormóna-
meðferðar
Það er athyglisverð staðreynd að sá hóp-
ur kvenna sem var á hormónameðferð
voru oftar kvíðnar, haldnar síþreytu,
vefjagigt, verkjum o.fl. og höfðu mun
oftar leitað sér læknis undanfarið ár.
Mér fannst líka athyglisvert hversu
18/ hormónar - til hvers? / 1. tbl. / 2003 / vera
i