Vera - 01.02.2003, Side 55

/KVIKMYNDIR
Innrás kvennamyndanna »f grein í tímaritinu Movieline
(des./jan. 2003) erfjallað um endurkomu hins bandaríska melódrama
sem naut gífurlegra vinsælda á sjötta áratugnum en hvarf svo í hít
íróníunnar. Þessar myndir voru aðallega hugsaðar fyrir kvenkyns
áhorfendur og lýstu dramatískum aðstæðum ungra kvenna, ástar-
sorgum og erfiðleikum, óvæntum tilviljunum, ástum í leynum, vand-
ræðalegum leyndarmálum og banvænum sjúkdómum.
'i'
Þarna var spilað hiklaust með tilfinningar áhorfenda með sam-
spili tónlistar, leiks og myndatöku; þessar myndir virtust koma
beint frá hjartanu. Tvær þeirra mynda sem teknar eru sem dæmi
um þessa endurkomu unnu til verðlauna á Golden Globe hátíð-
inni nú íjanúar 2003, Hableœn ella, eða Ræddu málin, í leikstjórn
Pedro Almodovars og Adaptation í leikstjórn Spike Jonze. Þær
voru ekki einu kvennamyndirnar sem slógu í gegn á hátíðinni en
dansleikurinn Chicago (Robert Marshall) og gáfumannadramað
TheHours(Stephen Daldry) mokuðu inn verðlaunum, meðalann-
ars sem bestu myndir ársins í flokkunum gamanmyndir / söngva-
myndir og drama. Og nú velta menn fyrir sér hvort kvennamynd-
ir séu málið þvi þessi verðlaun eru iðulega einskonar forsmekkur
að Óskarsverðlaunaafhendingunni.
Hvað eru kvennamyndir?
En hvað eru kvennamyndir? Kvennamyndir eru lauslega skil-
greindur flokkur mynda með konur í aðalhlutverkum sem fjalla
um konur og er almennt gert ráð fyrir að höfði til kvenna en síð-
ur, eða jafnvel alls ekki, til karla. Erlendis er til dæmis mjög al-
gengt að þegar stórir íþróttaviðburðir eru í gangi - eins og til
dæmis heimsmeistaramót - fyllast kvikmyndahúsin af þessum
kvennamyndum. Stundum er hugtakið teygt dálítið svo það nær
yfir allar dramatískar gáfumannamyndir og þá sérstaklega tíðar-
andamyndir, sem einnig eru álitnar höfða sérstaklega til kvenna.
Vandamálið við þessa skilgreiningu er að myndir fyrir karla eru
ekki sérflokkaðar á sama hátt því almennt er gert ráð fyrir að
Earlamyndir - hasarmyndir, stríðsmyndir, hrollvekjur, vísinda-
skáldsögur - höfði til beggja kynja, eða að það þurfi allavega ekki
að setja á þær einhvern sérstakan kynjaðan stimpil: þetta eru
bara kvikmyndir, meðan hinar eru kvennamyndir. (Annað vanda-
mál er að ef ég samþykki þessa skilgreiningu á kvennamyndum,
Þá er ég ekki kona, því mér finnast svona kvennamyndir yfirleitt
óbaerilega leiðinlegar.)
Þfjárverðlaunamyndir
Mynd Almodovars, sem var valin besta erlenda mynd ársins á
^olden Globe, er eina myndin sem ég hef séð af þessum og ég
verð að viðurkenna að ekki hvarflaði að mér að þetta væri
kvennamynd, þrátt fyrir að tilvísanirnar til bandarísks melódrama
seu Ijósar. Myndin segir frá tveimur ólíkum mönnum sem eiga
Það sameiginlegt að konurnar sem þeir elska liggja í dái og ekki
er vitað hvort þær muni vakna upp úr því aftur. Almodovar hefur
'bulega sterkar kvenpersónur í myndum sínum, sem kemur ekki í
veg fyrir að þær höfði til beggja kynja.
Hable con ella
Adaptation segir annarsvegar frá handritshöfundi (Nicholas
Cage) sem á í brösum með að skrifa kvikmyndahandrit upp úr
skáldsögu og hinsvegar frá höfundi skáldsögunnar (Meryl
Streep) og samskiptum hennar við lúðann sem er innblástur að
bókinni. Og svo fléttast þræðirnir saman á óvæntan hátt eins og
vera ber.
Slík flétta er einnig aðalatriðið í The Hours sem lýsir þremur
ólíkum konum á þremur ólíkum tímabilum sem allar eiga eitt-
hvað sameiginlegt. Ber þar fyrsta að nefna skáldkonuna Virginiu
Woolf (Nichole Kidman með gerfinef) sem á í basli við að skrifa
skáldsögu sína Frú Dalloway. Um miðja tuttugustu öldina hittum
við fyrir unga barnshafandi konu (Julianne Moore) sem leiðist sitt
innantóma hjónaband en er að lesa Frú Dalloway. I upphafi
þeirrar tuttugustu og fyrstu kynnumst við svo ritstýru (Meryl
Streep) sem er að halda veislu, í anda Frú Dalloway. Þessir þrír
söguþræðir fléttast saman og meginþemað er samkynhneigð.
Samkynhneigð er algengt þema í kvennafangelsismyndum
en söngleikurinn Chigaco gerist einmitt í fangelsi þar sem tvær
konur sitja inni fyrir morð. Þær ráða báðar frægan en vafasaman
lögfræðing og verða frægar því sögur þeirra eru gerðar að gífur-
legum fjölmiðladrömum, og myndin lýsir svo samkeppni kvenn-
anna tveggja um frægð í fyrirsögnum.
Þess má geta hér að kvennafangelsismyndir eru illræmdar
sem 'exploitation' myndir, eða myndir sem færa sér í nyt til dæm-
is þá karllegu ánægju að horfa á (misvelklæddar) konur bakvið
rimla. Tengingin við þessa kvikmyndategund, sem er almennt
talin til hreinnar lágkúrumenningar, virðist þó ekki hafa skaðað
Chicago. Lesendur Internet Movie Database (imdb.com) halda
vart vatni yfir myndinni en eru hinsvegar mun krítískari á The Ho-
urs, sem mörgum finnst of gáfuleg. Það er vandlifað.
Chicago
vera / kvikmyndir / 1. tbl. / 2003 / 55
Úlfhildur Dagsdóttir