Neytendablaðið - 01.12.1983, Blaðsíða 70

Seljendur sólarlandaferða reyna aö gylla þá þjónustu sem þeir hafa í boði, sem kannski er eðlilegt
og oftar en ella eru stór orð ekki spöruð.
þau ráð sem gefin eru í grein-
unum, eru tengd tekjum blaðs-
ins af auglýsingum um viðkom-
andi efni.
I Forbrukerrapporten eru
nefnd fleiri dæmi, en greinin
um meðferð fyrir mongolita-
böm sem hefur verið þýdd á ís
lensku og birt í tímariti, sem
fjallar um heilsurækt. Af þeirri
ástæðu er greint frá því dæmi
hér.
Fyrir nokkru varð mikið
fjaðrafok hér á landi út af
grein um kvöldvorrósarolíuna,
sem birtist í dagblaði, þar sem
þeim er tækju inn olíuna var
heitið lækningu við alls konar
kvillum, jafnvel krabbameini.
Einnig hér á íslandi virðist
vera freistandi fyrir greinar-
höfunda að taka heldur djúpt
í árina, ef svo mætti að orði
kveða.
í Bandaríkjunum láta stór
fyrirtæki stundum gera sjón-
varpsþætti með auglýsingum.
Fyrirtækin geta þá hagrætt
auglýsingum í myndunum, svo
að þær veki sem mesta eftir-
tekt. Pað má nefna að vind-
lingaframleiðandi nokkur lét
gera slíkan þátt og sá svo um
að eingöngu laglegt og mynd-
arlegt fólk var reykjandi í
þættinum og ennfremur var
séð um að reykt væri á aðlað-
andi hátt. Fyrirtækið lagði
bann við því að læknir kæmi
fram í myndinni, svo að áhorf-
endur færu ekki að hugsa um
samhengið á milli reykinga og
krabbameins.
Fer ekki að verða tímabært
að taka til umræðu hvort æski-
legt sé að rekstur fjölmiðla
skuli að miklu leyti vera háður
tekjum af auglýsingum?
í lýðræðisþjóðfélagi er talið
mikilvægt að þjóðfélagsþegn-
arnir hafi málfrelsi og prent-
frelsi, en er það ekki jafn
mikilvægt að unnt sé að treysta
þeim fróðleik, sem birtist?
Ætlumst við ekki til að þeir
fjölmiðlar, sem reknir eru af
ríkinu birti fróðleik, sem er
hlutlaus í hvívetna? Ætlumst
við ekki til að málgagn neyt-
enda birti hlutlausan fróðleik
um vörur og þjónustu? En þá
vaknar spurningin um það
hvort við séum ekki neydd til
að taka tillit til sjónarmiða
þeirra, sem við erum fjárhags-
lega háð á einhvern hátt?
Vissulega fagna neytendur
því að afnotagjöldum af hljóð-
varpi og sjónvarpi og af blöð-
um og tímaritum er stillt í hóf.
Hins vegar greiða neytendur
auglýsingarnar í einhverri
mynd í vöruverðinu.
Gera auglýsingar
vörurnar ódýrari?
Því hefur oft verið haldið
fram að með því að auglýsa
vöru sé unnt að selja meira af
henni og þar með að hagræða
framleiðslunni þannig að varan
verði ódýrari.
En oft er því einnig haldið
fram að auglýsingakostnaður
leggist ofan á vöruverðið.
í grein í bókinni „Forbrug
pá mange rnáder" sem er gefin
út af Forbrugerrádet í Dan-
mörku (1983) segir Preben
Sepstrup, lektor:
„Spurningin er mun flóknari
en haldið er fram hér að
framan. Samhengi á milli vöru-
verðs og framleiðslukostnaðar
er ekki ótvírætt. Margt annað
hefur áhrif á vöruverðið, eins
og t.d. ástand á markaðnum,
samkeppnisaðstæður, hve
gömul varan er sem á í hlut og
hvers konar vöru er um að
ræða.
Vara er fyrst og fremst aug-
lýst til þess að auka gildi henn-
ar í augum neytenda, gera
vörumerkið að einhverju sér-
stöku miðað við þær vörur,
sem samkeppnisaðilar fram-
leiða og kappkosta að skapa
einkasölu fyrir hana á markað-
num og þar með er auðveldara
að verðleggja vöruna hærra.
Óhætt er að álykta að auglýsing-
ar hafi yfirleitt ekki í för með
sér lækkað vöruverð.
Auglýsingar hafa annað
hvort engin áhrif á verð vör-
unnar eða þau áhrif að ágóð-
inn vex eða þá að hvort tveggja
hækkar, ágóði og vöruverð.
Að sjálfsögðu þarf salan á
vörunni að fjármagna auglýs-
ingakostnaðinn.“
Hve auglýsingakostnaðurinn
er mikill hluti af vöruverðinu
fer eftir því hvaða vöruflokk er
um að ræða. Hann er mjög
mikill fyrir snyrtivörur og lang-
mestur fyrir tannkrem.
Statens pris- och kartell-
námnd (verðlagsstofnun) í
Svíþjóð kannaði árið 1976
hvaða kostnaðarliðir hefðu
áhrif á verðið á „hárshampo“
hjá fimm stærstu framleiðend-
unum.
Niðurstöður voru sem hér greinir:
Auglýsingar....................22%
Sölustarfsemi alls konar.....18%
Framleiðsla, dreifing, umsjón . 25%
Umbúðir........................18%
Hráefni........................17%
Eru auglýsingar
skemmtilegar?
Sennilega finnst flestum að
auglýsingar lífgi upp á um-
hverfið, ekki síst í stórborgum.
Pær auglýsingar sem birtar
eru í dagblöðum og tímaritum
leggja auglýsendur mikið kapp
á að gera vel úr garði. Þær eru
oft hannaðar af fagmönnum,
68