Læknablaðið - 15.01.1990, Blaðsíða 18

16
LÆKNABLAÐIÐ
hér við, vegna þess að beitt er almennum
siðareglum og meginreglum, til þess að varpa
ljósi á og greina sundur tilekin siðferðileg
vandamál. Þannig er til dæmis hægt að vísa
til meginreglu, annars vegar um réttlæti og
hins vegar um nytsemi, þegar rætt er um
siðferðilega valþröng, sem felst í skiptingu
takmarkaðra fjármuna í heilbrigðisþjónustunni,
í framkvæmd fóstureyðingar eða í því að gera
menn að viðfangi í læknisfræðitilraunum.
Auk leiða reglusiðfræðinnar, hvort sem er
almennrar eða hagnýtrar, er hægt að nálgast
siðferði eftir að minnsta kosti tveimur leiðum,
þar sem forskriftir hegðunar koma hvergi
nærri.
LÝSANDI SIÐFRÆÐI OG
FRUMSIÐFRÆÐI
Annars vegar er lýsandi siðfrœði,
staðreyndaleg könnun á siðferðilegri
hegðun og skoðunum. Mannfræðingar,
félagsfræðingar, sálfræðingar og sagnfræðingar
komast að því, hvort og á hvem hátt
siðferðileg viðhorf og siðareglur em
mismunandi frá einu samfélagi til annars. Þeir
kanna mismunandi skoðanir og siði, að því er
varðar samskipti kynjanna, starfsreglur stétta,
aðbúnað þeirra sem deyjandi em, hvemig
samþykkis sjúklinga er aflað, í hverju það er
fólgið og fleira í þeim dúr.
Hins vegar er frumsiðfrœðin, vísindi
siðfræðinnnar. Þessi aðkoma að siðferði nær
til greiningar á þýðingarmiklum siðfræðilegum
hugtökum svo sem «réttur», «rangur»,
«kvöð», «dyggð» og «ábyrgð». Fmmsiðfræðin
stendur því nærri merkingarfrœðinni. Innan
fmmsiðfræðinnar er einnig brotin til mergjar
framvinda siðferðilegrar rökhyggju, þar á
meðal siðferðileg réttlæting (7).
TILVITNANIR
1. Beauchamp TL, Childress JF. Principles of
Biomedical Ethics. Second edition. New York,
Oxford: Oxford University Press 1983, s 276.
Sama rit, s. 4
Sama rit, s. 15.
Sama rit, s. 15.
Sama rit, s. 16.
Sama rit, s. 17.
Sama rit, s. 8.