Læknablaðið - 15.01.1990, Blaðsíða 54

52
LÆKNABLAÐIÐ
Örn Bjarnason
Siöamál lækna 10
GRUNNSAMFÉLAGSSÁTTMÁLINN OG
STEFNA STJÓRNVALDA
There is, thus, a moral community constituted
symbolically by the metaphor of the contract
or convenant. There is a covergence between
the vision of people coming together to
discover a preexisting moral order - an
order that takes equally into account the
welfare of all - and the vision of people
coming together to invent a moral order
that as well takes equally into account the
welfare of all. The members of the moral
community thus generated are bound together
by bonds of mutual loyalty and trust. There
is a fundamental equality and reciprocity in
the relationship, something missing in the
philantrophic condescension of professional
code ethics (1).
Eins og greint var frá í síðasta kafla, er gengið
út frá því, að gerður sé samfélagssáttmáli:
Byrjað er á því að samþykkja
grunnmeginreglur, sem gilda um félagsleg
samskipti.
Síðan er komið á sáttmála milli samfélagsins
og starfsstéttarinnar og
að lokum er tryggður grunnur samkomulags
milli einstakra lækna og sjúklinga þeirra.
GRUNNSAMFÉLAGSSÁTTMÁLINN
Eins og fram kom í níunda kafla, eru flestar
siðfræðilegar ákvarðanir í læknisfræði af
félagslegum toga vegna þess, að þar koma
til bein mannleg samskipti. Þau hefjast þegar
einstaklingur ákveður að leita læknis vegna
sjálfs sín eða annarra. Foreldri bams, sem
kvartar um höfuðverk eftir að það heíir dottið
á leikvelli, velur á milli þess að hughreysta
bamið, jafnvel gefa því aspirín, eða að
leita ráða á næstu heilsugæzlustöð eða á
slysastofu. Læknirinn á völ á því, að fylgjast
með baminu eða að vísa því til athugunar
eða meðferðar í viðeigandi stofnun. Hvenær
bamið kemst heim, fer eftir eðli áverkans,
þróun einkenna og teikna, auk félagslegra
þátta af ýmsu tagi, svo sem fjarlægð frá
heimili að heilbrigðisstofnun og hversu vel
foreldrar em undir það búnir að fylgjast
sjálfir með bami sínu og leita læknis á ný,
bregði eitthvað út af. Inn í þessa umræðu
kemur svo að sjálfsögðu það, hvaða úrræði
eru tiltæk í heilbrigðisþjónustunni (mannafli,
tæki, búnaður) og þessi þáttur hefir mikla
þýðingu, þar sem ákvarðanir stjómvalda varða
alla þjóðina.
Til þess að geta leyst þau siðfræðilegu
vandamál, sem upp kynnu að koma í dæminu
um bamið hér á undan, þarf að koma á
gagnkvœmu samkomulagi um það, hvaða
meginreglur skuli gilda. I einfaldasta formi
sínu gæti það verið samkomulag tveggja
einstaklinga (þess sem veitir þjónustu og þess
sem notfærir sér hana) um það, að báðum sé í
hag að stefna að ákveðnu marki. Siðferðilega
er þetta þó ófullnægjandi, þar sem oft er
frumvandinn ekki sá hvað við getum gert,
heldur hvað við eigum að gera. Það sem við
leitum að, em sameiginlegir, siðrænir innviðir
ákvörðunarinnar og ekki aðeins gagnkvæm
eiginhagsmunatengsl. Við getum því hugsað
okkur, að komið sé á samfélagi, þar sem
full eining er um mynztur fyrir siðferðilegar
læknisfræðilegar ákvarðanir.
Þetta er einmitt það sem gerist, þegar
trúarsöfnuðir koma sér upp eigin
heilbrigðisþjónustu. Sjöunda dags aðventistar
eiga sér trúarhefðir og gildismat í læknisfræði,
sem ekki em víða viðurkennd og hafa í ljósi
þess þjálfað eigin lækna. Það sem um er að
ræða, er þá það, að komið er á samfélagi
með sameiginlegu siðferði og gagnkvæmum
tryggðaböndum.
Aðrir söfnuðir reka einnig sjúkrahús,
samanber nöfn eins og Methodist Hospital,
Presbyterian Hospital og sjúkrahús kennd
við heilagan Jósef og heilagan Frans frá
Assisí minna á gifturíka þjónustu kaþólskra
líknarreglna hér á landi allt frá lokum