Læknablaðið - 15.01.1990, Blaðsíða 73

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 67-71
67
Örn Bjarnason
Siðamál lækna 12
SAMNINGUR LÆKNIS OG SJÚKLINGS
Illness provides doctors with their livelihood,
identity and opportunities for distinction:
illness causes patients to suffer. Doctors need
patients just as patients need doctors. The
relationship between them is intimate because
they are both involved in their very different
ways with the illness itself (1).
SKILGREININGAR
Áður en við getum snúið okkur að því að
ræða sjálfan samninginn, þarf að skilgreina
nokkur hugtök:
* Læknir er sá, sem hefir fengið leyfi ráðherra
til þess að bera þennan titil og stunda
lækningar (2).
* Lœkningar felast í klínískri læknisfræði, þar
sem beitt er læknisfræðilegri íhlutun.
* Lœknisfrœðileg íhlutun er hver sú meðferð,
rannsókn eða athugun, sem veitt er eða gerð
af lækni eða á ábyrgð hans.
* Sjúklingur er sá, sem gengst undir
læknisfræðilega íhlutun.
* Forráðamaður er sá, sem fer með sjálfræði
fyrir annan mann og/eða fjárræði hans. Hafi
maður verið sviptur lögræði (sjálfræði,
fjárræði eða hvoru tveggja), skal honum
skipaður forráðamaður, sem nefnist
lögráðamaður (3).
* Samþykkis sjúklings eða forráðamanns
er leitað eftir að læknirinn hefir skýrt
frá markmiði rannsóknar, aðferðar eða
meðferðar og þeim hugsanlegu hættum og
óþægindum, sem því kunni að vera samfara,
auk væntanlegra hagsbóta fyrir sjúklinginn.
Svarar það til formlegs samþykkis, byggðu
á vitneskju, samanber Helsinkiyfirlýsinguna
(4) og leiðbeiningar WHO/CIOMS (5).
* Heilbrigðisstarfsmaður er sá, sem hefir
lokið prófi í einhverri grein heilbrigðisfræði
og hefir síðan fengið löggildingu
heilbrigðismálaráðherra (6).
Eins og fram kemur í læknalögum (2), getur
læknir notið aðstoðar heilbrigðisstarfsfólks
við störf sín, að svo miklu leyti sem slíkt er
nauðsynlegt og forsvaranlegt vegna hæfni þess
og sérkunnáttu. Starfar það þá á ábyrgð læknis
nema önnur lög en læknalög bjóði annað.
Þar sem ekki hafa verið sett sérlög, kveða lög
um starfsheiti og starfsréttindi heilbrigðisstétta
(6), á um almenn ákvæði og reglugerðir eru
síðan settar með stoð í þeim lögum.
Auk lœkna (2, 7) eru eftirtaldar
heilbrigðisstéttir viðurkenndar:
1. Aðstoðarlyfjafræðingar (8)
2. Félagsráðgjafar (9)
3. Heilbrigðisfulltrúar (10)
4. Hjúkrunarfræðingar (hjúkrunarkonur,
hjúkrunarmenn) (11, 12)
5. Iðjuþjálfar (13)
6. Ljósmæður (14-16)
7. Lyfjafræðingar (8, 17)
8. Lyfjatæknar (18, 19)
9. Læknaritarar (20)
10. Matarfræðingar (21)
11. Matartæknar (22)
12. Matvælafræðingar (23)
13. Meinatæknar (24, 25)
14. Næringarráðgjafar (27)
15. Röntgentæknar (28)
17. Sjóntækjafræðingar (29)
18. Sjúkraflutningamenn (30)
19. Sjúkraliðar (31, 32)
20. Sjúkranuddarar (33)
21. Sjúkraþjálfarar (34)
22. Talmeinfræðingar (35)
23. Tannfræðingar (36)
24. Tannlæknar (37, 38)
25. Þroskaþjálfar (39-41)
Við þessa upptalningu má bæta læknanemnum
með hliðsjón af vísan í læknalög (2):
* Ef nauðsyn krefur má ráðherra
eftir meðmælum landlæknis fela