Læknablaðið - 15.10.1994, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
357
fannst ekki neinn munur á körlum og konum
fyrr en eftir 74 ára aldurinn, þá byrjaði Hb-
skortur sem reyndist vera hjá 41% karla og hjá
21% kvenna á níræðisaldri (11).
Erfitt er að setja viðmiðunargildi fyrir Hb í
gömlu fólki vegna erfiðleika við að finna réttan
úrtakshóp með tilliti til þess hvað teljast megi
heilbrigt. Grannskoðun stórra gagnabanka urn
sjúklinga og varleg túlkun niðurstaðna getur
hins vegar verið hjálpleg til að átta sig á ein-
kennum þeirra hópa sem sjúklingarnir koma úr
(12,13). I lítilli forrannsókn á ferlisjúklingum
(ambulant patients) fundum við aukna tíðni
Hb-skorts og meiri lækkun Hb-styrks með
hækkandi aldri hjá gömlum körlum en gömlum
konum. í þessari grein birtum við niðurstöður
rannsóknar á aldurs- og kynbundnum breyt-
ingum á Hb í blóði rúmlega 16.000 manns sem
vísað var til almennrar rannsóknarstofu í efna-
og blóðmeinafræði. Með tölfræðilegri rann-
sókn og útilokun á gildum sem líkleg voru til
þess að hafa áhrif á (umbylta; confound) nið-
urstöður höfuin við kannað hvort niðurstöð-
urnar gætu hafa orðið til fyrir tilviljun eða ein-
hvers konar bjögun við vai einstaklinga.
Efniviður og aðferðir
Efnividnr: Unnið var úr tölvutækum upplýs-
ingum frá almennri rannsóknarstofu í efna- og
blóðmeinafræði þar sem allar algengustu rann-
sóknir í greinunum, um 100 mismunandi mæl-
ingategundir, eru framkvæmdar. Allir sjúk-
lingar sem vísað var til stofunnar af sérfræðing-
um og heimilislæknum á þremur og hálfu ári
1987 til 1990, voru teknir inn í rannsóknina.
Heimilislæknar vísuðu 46% sjúklinganna, lyf-
læknar 26% og aðrir sérfræðingar 28%. Gögn
frá sérstökum sjúklingahópum eins og frá
kvennadeildum eða öldrunardeildum voru
ekki tekin með í rannsóknina. Fullkomin
blóðrannsókn (Hl, Technicon) var aðgengileg
til könnunar frá 16.330 manns, 6790 körlum og
9540 konum. Ef sjúklingur hafði komið oftar
en einu sinni var síðasta koma valin inn í rann-
sóknina.
Blóðsýni voru tekin úr bláæð í olnbogabót
sjúklinga sitjandi í stól. Blóðtakan fór fram á
tímabilinu níu að morgni til þrjú síðdegis og
voru sýnin sett í plastglös með EDTA. Sýnin
voru mæld innan tveggja klukkustunda frá
töku. Meðalrúnnnál rauðra blóðkorna
(MCV=mean corpuscular volume) var alltaf
mælt með Hb og sökkið einnig í yfir 99j%> til-
fella. Kreatínín í sermi og heildarprótín voru
ntæld í 46% og 20% einstaklinganna.
Tölfrœðilegar aðferðir: Þar eð rannsóknar-
hópurinn var engan veginn slembiúrtak varð
að kanna á hvern hátt niðurstöður gátu verið
háðar vali hópsins. Niðurstöðurnar voru þess
vegna kannaðar með fjölfaldri aðhvarfsrann-
sókn (multiple regression analysis) þar sem
kannaður var breytileiki meðal lækna, sem og
breytileiki MCV, sökks, serum kreatíníns og
prótíns, sem höfðu verið mæld í sýnunum um
leið og Hb var mælt. Til þess að finna áhrif
þessara umbyltandi þátta var notuð tveggja
þrepa aðferð. Fyrst var eftirfarandi línuleg að-
hvarfsrannsókn könnuð:
Hb = kyn+aldur+kyn*aldur +MCV
+MCV*kyn+kreat+sökk+prótín+læknir {1}
Allar breytur í þessari aðhvarfsrannsókn
voru flokkaðar (categorie) og eru skilgreining-
arnar sýndar í töflu. Samspil milli kyns og ald-
urs er táknað með kyn*aldur og svo framvegis.
Til þess að minnka áhrif af útlægum tölum
(outliers) í gagnagrunninum var ný aðhvarfs-
uppsetning metin þar sem aðeins voru notuð
gildi sem voru innan viðmiðunarmarka sökks
og MCV, það er að segja sökk=l og MCV=2
Table. Selection of categories for variables used in the multiple regression analysis*.
Sex MCV ESR Serum creatinine Serum total protein Age Doctors
Males Females < 81 > 80, < 97 > 96 < 17,males < 26,females > 50 Missing value < 116,males < 101,females Elevated creatinine Missing value < 65 > 64 Missing value 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80+ Normal Hb Low Hb High Hb Few patients
* Each variable has been classified into 2-7 categories used in the multiple regression analysis (see formula {1} in text).