Læknablaðið - 15.10.1994, Side 32

380
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
hvetur til sæðisframleiðslu og örvar Sertoli-
frumur til myndunar á inhibini, hormóni sem
letur losun á FSH (24). FSH hækkar því oft við
ófrjósemi og/eða ófullnægjandi sæðismyndun.
Þessi niðurstaða undirstrikar að getuleysi og
ófrjósemi er oft samtvinnað vandamál sem þarf
að skoða í samhengi.
Hjá átta körlum (2,8%) mældist hækkað
prólaktín. Er það áþekkt hlutfall og fundist
hefur í stórri erlendri rannsókn (23). Af þess-
um hópi greindist að minnsta kosti einn með
æxli í heiladingli og var hann einnig með hæstu
hormónagildin. Að þessum karli undanskild-
um voru flestir með væga hækkun og höfðu
sumir aðra sjúkdóma sem geta valdið getu-
leysi. Er því illgerlegt að greina á milli vægis
hvers þáttar um sig.
Rannsóknir hafa sýnt að hlutfall getuleysis
sem skýrist af hormónatruflunum sé 5-35%,
en lægri talan er þó talin standa nær raunveru-
leikanum (25). Er það ekki fjarri okkar niður-
stöðum, en 6,7% hópsins var með vanstarf-
semi kynkirtla (lækkað testósterón samfara
hækkuðu eða lækkuðu LH) eða hækkað pró-
laktín.
Athygli vekur að 40% karlanna fengu með-
ferð með testósteróni, enda þótt meirihluta
hópsins skorti ekki það hormón samkvæmt
mælingum. Meðferð er oft reynd til skamms
tíma, enda segjast sumir fá bót meina sinna
þrátt fyrir að ekki sé um staðfestan hormóna-
skort að ræða. Þessi niðurstaða er ekki frá-
brugðin því sem fengist hefur annars staðar
(9). Vafi leikur þó á gagnsemi meðferðar í
þessum tilvikum, en á það hefur verið bent að
testósteróngjafir geta verið skaðlegar, sérstak-
lega í mönnum með ógreint krabbamein í
blöðruhálskirtli. Einniggetur meðferðin aukið
kynhvöt þótt getan fylgi ekki á eftir og þannig
aukið á vandann fremur en hitt (2).
Þakkir
Rannsókn þessi var styrkt af Vísindasjóði
Landspítalans og rannsóknastofu Háskólans.
Við þökkunr Helga Sigvaldasyni veitta aðstoð
við tölfræðilega úrvinnslu.
HEIMILDIR
1. Laxness HK. íslandsklukkan. Reykjavík: Vaka-Helga-
fell, 1993: 357.
2. Krane RJ, Goldstein I, de Tejada I. Impotenee. N Engl J
Med 1989; 321: 1648-59.
3. Shabsigh R, Fishman IJ, Schim C, Dunn JK. Cigarette
smoking and other vascular risk factors in vasculogenic
impotence. Urology 1991; 38: 227-31.
4. Kaiser FE. Sexuality and impotence in the aging man.
Clin Ger Med 1991; 7: 63-72.
5. Lue TF. Erectile dysfunction associated with cavernous
and neurological disorders (editorial). J Urol 1994; 151:
890-1.
6. Lue TF. Penile venous surgery. Urol Clin N Am 1989; 3:
607-11.
7. Rajfer J, Aronson WJ, Bush PA, Dorey FJ, Ignarro LJ.
Nitric oxide as a mediator of relaxation of the corpus
cavernosum in response to nonadrenergic, noncholin-
gergic neurotransmission. N Engl J Med 1992; 326: 90-4.
8. Hellstrom WJG, Monga M, Wang R. Domer FR, Kado-
witz PJ. Roberts JA. Penile erection in the primate:
Induction with nitric-oxide donors. J Urol 1994; 151:
1723-7.
9. Ruutu ML. Virtanen JM, Lindström BL, Alfthan OS.
The value of basic investigations in the diagnosis of
impotence. Scand J Urol Nephrol 1987; 21: 261-5.
10. Morales A, Chondra M, Reid K. The role of nocturnal
penile tumescence monitoring in the diagnosis of impo-
tence: A review J Uroi 1990; 143: 441-6.
11. Landshagir 1992. Hagskýrslur íslands III, 8. Reykjavík:
Hagstofa fslands, 1992: 3-52.
12. Lerner SE, Melman A, Christ GJ. A review of erectile
dysfunction: New insights and more questions. J Urol
1993; 149: 1246-55.
13. Forsberg L, Gustavii B, Höjerback T, Nilsson A, Olsson
AM. One hundred impotent men. Scand J Urol Nephrol
1990; 24: 83-7.
14. Bain CL. Guay AT. Reproducibility in monitoring noc-
turnal peniie tumescence and rigidity. J Urol 1992; 148:
811-4.
15. Gottfreðsson M, Einarsson GV, Jónsson GS. Orsakir
getuleysis meðal ungra íslenskra karla: Niðurstöður æð-
arannsókna og næturrismælinga (abstract). Læknablað-
ið 1993: 79: 131.
16. Rosen MP. Greenfield AJ, Walker TG, Grant P, Du-
brow J, Bettmann MA, et al. Cigarette smoking: An
independent risk factor for atherosclerosis in the hypo-
gastric-cavernous arterial bed of men with arteriogenic
impotence. J Urol 1991; 145: 759-63.
17. Forsberg L, Höjerback T, Olsson AM, Rosen I. Etiolog-
ic aspects of impotence in diabetes. Scand J Urol Neph-
rol 1989; 23: 173-5.
18. Kaiser FE, Korenman SG. Impotence in diabetes. Am J
Med 1988; 85/Suppl. A: 147-52.
19. Barnett DM, Desautels RE. Sexual dysfunction in dia-
betes. In: Marlble A. Krall LP, Bradley RF, Christlieb
AR, Soeldner JS, eds. Joslin's Diabetes Mellitus. 12th
ed. Philadelphia: Lea & Febiger, 1985: 686-97.
20. Azadzoi KM. de Tejada IS. Diabetes mellitus impairs
neurogenic and endothelium-dependent relaxation of
rabbit corpus cavernosum smooth muscle. J Urol 1992;
148: 1587-91.
21. Stief CG, Holmquist F, Djamilian M, Krah H, An-
derson KE. Jonas U. Preliminary results with the nitric
oxide donor linsidomine chlorhydrate in the treatment
of human erectile dysfunction. J Urol 1992; 148:1437—40.
22. Freedman AL, Neto FC, Mehringer CM, Rajfer J.
Long-term results of penile vein ligation for impotence
from venous leakage. J Urol 1993; 149: 1301-3.
23. Carroll JL, Ellis DJ, Bagley DH. Age-related changes in
hormones in impotent men. Urology 1990; 36: 42-6.
24. McClure RD. Endocrine investigation and therapy. In:
Tanagho EA, Lue TF, McClure RD, eds. Contempo-
rary management of impotence and infertility. Balti-
more: Williams & Wilkins, 1988: 222-38.
25. McClure RD. Endocrine evaluation and therapy. In:
Tanagho EA, Lue TF, McClure RD, eds. Contempo-
rary management of impotence and infertility. Balti-
more: Williams & Wilkins, 1988: 84-94.