Læknablaðið - 15.10.1994, Qupperneq 41

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
385
valda því. Nefna má að vitni voru að hjarta- og
öndunarstöðvun í heimahúsi í 46% tilfella en í
67% tilfella sem áttu sér stað annars staðar. í
heimahúsi hefur hjartastopp því oft staðið ein-
hverja stund áður en það er uppgötvað og lík-
lega er rafleysa af þeirri ástæðu langalgengasta
hjartsláttartruflunin á fyrsta riti sem tekið er
þar. í okkar rannsókn var rafleysa staðfest á
fyrsta riti hjá 72 sjúklingum af 124 með hjarta-
og öndunarstöðvun í heimahúsi eða 58%. Sleg-
latif og sleglahraðsláttur sást hins vegar lang-
oftast á fyrsta riti utan heimahúss en þær trufl-
anir svara allri meðferð og þá sérstaklega raf-
stuði miklu betur en rafleysan.
Þá benda okkar niðurstöður einnig til þess
að vitni að hjarta- og öndunarstöðvun í heima-
húsi hefji endurlífgunartilraunir sjaldnar en
nærstödd vitni gera, til dæmis á vinnustað, en í
mörgum eldri rannsóknum hefur verið sýnt
frarn á mikilvægi þess að nærstaddir hefji end-
urlífgun. Sérstök ástæða er til þess að benda
aðstandendum hjartasjúklinga á að læra grunn-
endurlífgun og beita henni ef tilefni er til.
1 rannsókninni sem gerð var 1976-1979 fyrir
kornu neyðarbíls kom í ljós að einungis 9%
allra sjúklinga náðu að útskrifast og 20% sjúk-
linga með sleglatif á fyrsta riti útskrifuðust (sjá
töflu). Fjórir sjúklingar voru andlega skertir
eftir endurlífgun á þessu tímabili en aðeins
tveir í okkar rannsókn voru taldir hafa hlotið
alvarlegan taugaskaða. Niðurstöður fyrir tíma-
bilið 1987-1990 eru mjög svipaðar niðurstöðum
úr rannsókn sem gerð var 1982-1986 þar sem
17% allra sjúklinga með hjarta- og öndunar-
stöðvun útskrifuðust og 29% sjúklinga með
sleglatif á fyrsta riti útskrifuðust af sjúkrahús-
inu (1). I þeirri rannsókn var einnig sýnt fram á
mikilvægi nærstaddra. í ljós kom að í 29%
tilfella hófu nærstaddir grunnendurlífgun áður
en neyðarbíll kom á staðinn. Nærri helmingur
þeirra sjúklinga lifði. Það var sjaldgæft að
sjúklingur lifði af hjartastopp nema að vitni
væru til staðar og hæfu endurlífgun.
í rannsókninni fyrir tímabilið 1987-1990 kom
í Ijós að hjarta- og öndunarstöðvun sem vitni
voru að voru 104 eða 53% og endurlífgun var
hafin af viðstöddum í 44 tilfellum eða 23%. í
ljós kom að nærri helmingur þeirra sjúklinga
lifðu sem er sambærilegt við fyrri rannsókn.
í okkar rannsókn fyrir tímabilið 1987-1990
gætti sömu tilhneigingar og áður þar sem ntun
fleiri útskrifuðust ef nærstödd vitni hófu endur-
lífgun borið saman við þau tilvik þar sem engin
vitni voru að hjarta- og öndunarstöðvun. Um
tiltölulega fá tilfelli er að ræða og munurinn
nær því ekki að vera marktækur. Þess er og að
geta að stundum reyndist erfitt að fá góðar
upplýsingar um það hvort vitni voru til staðar
og hvort raunhæfar endurlífgunartilraunir
voru reyndar fyrir komu neyðarbíls, ekki síst ef
um aðstandendur var að ræða sem eðlilega
voru oft í miklu uppnámi. Þannig virtist stund-
um sem einungis hjartahnoð hafi verið reynt en
ekki öndunaraðstoð. Meðalútkallstími fyrir
allan hópinn á tímabilinu 1987-1990 var 4,6
mínútur og 4,9 mínútur á árunum 1982-1986.
Meðaiútkalls- og flutningstími fyrir tímabilið
1976-1979 voru 12 mínútur þar til sérhæfð end-
urlífgun gat hafist en það var ekki fyrr en við
komu á sjúkrahús. Sérhæfð endurlífgun hófst
Tafla. Samanburður á niðurstöðum endurÚfgunartilrauna utan sjúkrahúsa á Reykjavikursvæðinu.
1976-79 1982-86 1987-90
Endurlífgunartilraunir 222 138 195
Meðalaldur (ár) 63 65 66
Hlutfall karla (%) (75) (81) (76)
Tími að sérhæfðri endurlífgun (mínútur) 12 5 4,6
Innlögn á hjartadeild/gjörgæslu 68(31%) 55(40%) 64(33%)
Útskrifaðir alls 21(9%) 24(17%) 31(16%)
Fjöldi með sleglatif 90 73 81
— þar af útskrifaðir 18(20%) 21 (29%) 25(31%)
Fjöldi með rafleysu 114 53 92
— útskrifaðir 2(2%) 2(4%) 6(7%)
Aðrar hjartsláttartruflanir 18 12 22
— útskrifaðir 1 1 0