Læknablaðið - 15.06.1997, Síða 20

380
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
því að ristilspeglun er nú oftar beitt í bráðatil-
vikum (7). Hlutfall yngri sjúklinga (19% undir
40 ára) í þessari rannsókn vekur athygli, en
raunar hafa svipaðar niðurstöður fengist í ný-
legum rannsóknum (20% undir 45 ára (4), 13-
38% undir 50 ára (5,6,10)). Lýst hefur verið
einstökum tilfellum ungra sjúklinga með blóð-
þurrð í ristli (12) og birtar samantektir um til-
tölulega fáa sjúklinga (3,4,13). Samkvæmt
sumum þessara rannsókna virðist blóðþurrð í
ristli vera algengari hjá konum í þessum aldurs-
hópi (13). Líkur eru á því að getnaðarvarnar-
pillan og önnur lyf sem innihalda estrógen geti
stuðlað að ristilblóðþurrð (14). Samkvæmt
Deana og Dean (13) er hættan á blóðþurrð í
ristli meira en sexföld hjá konum sem nota
getnaðarvarnarpillur miðað við þær sem ekki
nota slík lyf. Einn af ungu sjúklingunum í rann-
sókn okkar hafði tekið inn hormónalyf (Diane
mite) í þrjár vikur við upphaf einkenna og ein
konan var þunguð, gengin 20 vikur. Athyglis-
vert er að tveir karlmenn yngri en 40 ára höfðu
verið settir á indómetasín nokkrum dögum
áður en einkenni hófust. Ahrif bólgueyðandi
lyfja (NSAID) á slímhúð í maga og skeifugörn
eru vel þekkt, en fátíðara er að þessi lyf valdi
ristilbólgum, þótt því hafi verið lýst (15,16).
Það er því ekki útilokað að NSAID geti valdið
blóðþurrð eða blóðþurrðarlíkum breytingum í
ristli (15).
Aukinn þrýstingur í kviðarholi leiðir til
minnkaðs blóðflæðis í slímhúðum meltingar-
vegarins (7). Blóðþurrð í ristli fylgir stundum í
kjölfar stífluástands, svo sem af völdum
krabbameins eða sarpbólgu (17). Tveir eldri
sjúklingar í rannsókn okkar höfðu æxli í ristli.
Japönsk rannsókn bendir til þess að hægða-
tregða, sérstaklega bráð eða versnandi, eigi
þátt í meinmyndun blóðþurrðar í ristli hjá ungu
fólki (4). Þrír ungir sjúklingar í okkar rannsókn
höfðu sögu um hægðatregðu og ristilkrampa
(colon irritabile).
Ristilbólgur af völdum E. coli 0157:H7 geta
minnt á blóðþurrð í ristli hvað varðar sjúk-
dómsgang og útlit við ristilspeglun, röntgen-
myndun og smásjárskoðun vefjasýna að því er
talið er. Svæsnustu slímhúðarbreytingarnar
eru yfirleitt í hægri hluta ristils (18,19). Sé mið-
að við tíðni í Bandaríkjunum (20) ættu að
greinast 10-20 tilfelli árlega. Hér á landi hafa
einungis greinst tvö sýkingartilfelli af völdum
verótoxínmyndandi E. coli (munnlegar upp-
lýsingar frá sýkladeild Landspítalans). Leitað
var að E. coli 0157:H7 í einum sjúklingi í rann-
sókninni og var niðurstaðan neikvæð. Það
mælir gegn E. coli 0157 :H7 sýkingu hjá ungu
sjúklingunum að bólgubreytingarnar voru yfir-
leitt bundnar við vinstri hluta ristils. Hjá einni
konu voru breytingarnar þó í hægri hluta ristils
og var hún með slæma krampakennda verki
líkt og lýst er hjá flestum sjúklingum með blóð-
ugan niðurgang af völdum E. coli 0157 :H7.
Systir hennar hafði veikst þremur dögum áður,
fékk hún væga niðurgangspest í nokkrar
klukkustundir. Þær höfðu ekki borðað sama
mat. Ekki var leitað að E. coli 0157:H7 hjá
þessum sjúklingi. Leit að Clostridium difficile
toxíni var neikvæð. Tveir sjúklingar voru úti-
lokaðir frá rannsókninni þar eð hægðasýni
voru jákvæð fyrir Clostridium difficile. Annar
þeirra (46 ára gömul kona) var þó með dæmi-
gerða sögu um blóðþurrð og útlit við ristil-
speglun, röntgenmyndatöku og skoðun vefja-
sýna benti sterklega til blóðþurrðarástands.
Hugsanlega hefur bakterían verið meinlaus í
þessu tilviki. Einn ungur sjúklingur var útilok-
aður þrátt fyrir jákvæða vefjaskoðun, þar sem
sjúkdómsgangur og útlit við speglun þóttu
samrýmast mun betur sýndarhimnuristilbólgu.
Ályktanir og samantekt
Blóðþurrð í ristli er algengari hjá ungu fólki
en áður var talið, er hún yfirleitt afturkvæm og
staðsett í vinstri hluta ristils. Rannsókn okkar
staðfestir mikilvægi skjótrar speglunar og
vefjaskoðunar hjá sjúklingum með bráðan og
blóðugan niðurgang. Tíðari ristilspeglanir í
bráðafasanum eiga sennilega verulegan þátt í
fjölgun greindra tilfella, auk þess sem menn
eru betur á varðbergi fyrir kvillanum. Blóð-
þurrð í ristli hjá ungu fólki er yfirleitt ekki
tengd hjarta- og æðasjúkdómum og mein-
myndun er yfirleitt illa skilgreind. Mögulegir
orsakaþættir í okkar sjúklingahópi voru meðal
annars estrógen, NSAID, þurrkur, astmi, auk-
inn holþrýstingur, reykingar, ampicillín og
hugsanlega E. coli 0157:H7.
Þakkir
Birni Guðbjörnssyni yfirlækni er þakkað
fyrir yfirlestur og gagnlegar ábendingar,
Shreekrishna Datye yfirlækni fyrir aðgang að
sjúkraskrám handlæknisdeildar FSA.
Riturum lyflækninga-, handlækninga- og
meinafræðideilda FSA er þakkað fyrir veitta
aðstoð.