Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1998, Blaðsíða 68

68
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIR1T 37
eigandi vísaraðir og A-ríkar raðir 3' við Alu
vísi líkt og algengt er með Alu raðir. Til frekari
staðfestingar var sýnt fram á með einvísis-
mögnun og raðgreiningu á fjórum klónum að
um Alu 3' hjáraðir var að ræða. Jafnframt kom
í ljós með SSCP greiningu að ein af þessum
fjórum hjáröðum var erfðabreytileg.
Tilraunir og útreikningar benda til að um 105
mismunandi Alu 3' hjáraðir magnist upp með
aðferðinni sem samsvarar um 1% erfðamengis.
Slíkar samsvaranir hafa ýmsa hagstæða eigin-
leika fyrir mispörunarskimun og frádráttar-
blendingu.
E-89. Smíði DNA sameinda með skil-
greindum skemmdum og mispörunum
Guðimindiir Heiðar Gunnarsson, Jón Jóhann-
es Jónsson
Frá lífefna- og sameindalíffrœðistofu H1
Mikilvægt er fyrir lífverur að halda stökk-
breytingartíðni lágri. Lífverur hafa því þróað
með sér fullkomin kerfi til eftirmyndunar og
viðgerða á DNA. Frumur hafa prótín sem bind-
ast á sértækan hátt við ntisparað eða skemmt
DNA og ræsa viðgerðarferli. Slík prótín eru
nemar sem örva svara (effectors) sem miðla
boðum um viðbrögð frumunnar. Þekking á
nemaprótínum og hvernig þeir greina skemmt
DNA frá heilu er takmörkuð meðal annars
vegna vöntunar á nógu skilvirkum kerfum til
rannsókna á sértækri bindingu prótína við
skemmt eða misparað DNA. Slík kerfi mætti
einnig nota til að aðskilja misparað DNA frá
réttpöruðu DNA sem er eitt af lykilskrefum við
einangrun samupprunaraða úr erfðamengi.
Við höfum þróað aðferð til að smíða langa
DNA búta sem innihalda eina skilgreinda DNA
skemmd í miðjum bútnum. Bútarnir eru um
300 bp langir en það er hentug lengd til ýmissa
tilrauna meðal annars til að rannsaka sértækni
prótínbindingar. Með aðferðinni má smíða tví-
þátta DNA sameindir með margvíslegar mis-
paranir og skemmdir í miklu magni sem hreint
efni. Einnig höfum við útbúið styttri búta sem
innihalda sömu misparanir eða skemmdir.
Þannig hefur verið sett saman safn allra átta
mögulegra misparana auk tvíþátta DNA sem
innihalda cýtosín aukabasalykkjur allt frá 1 til
5 núkleótíðum að lengd. Einnig hafa verið
smíðaðir DNA bútar sem innihalda eina pýrí-
midín tvennd sem er algengasta DNA skemmd-
in af völdum útfjólublárrar geislunar.
Sýnt hefur verið fram á myndun misparana
og skemmda í viðkomandi bútum með marg-
víslegum aðferðum. Misparanir hafa verið
greindar með óeðlilegum færanleika við raf-
drátt og með sértækri bindingu við karboxýl-
enda p53 sem tjáður var og einangraður með
histaki í bakúlóveirukerfi. Sýnt var fram á
DNA skemmdir af völdum útfjólublárrar geisl-
unar með viðnámi þein'a gegn 3'exónúkleasa
virkni T4 DNA pólýmerasa og skerðingu með
Sspl. DNA bútasafnið má nota til að rannsaka
bindingu prótína sem hugsanlega nema
skemmdireða mispörun í DNA.
E-90. Viðbrögð frumna við geislun og til-
hneiging til brjóstakrabbameinsmynd-
unar
Helga M. Ogmundsdóttir", Hrafnhildur Ott-
arsdóttir', Sigrún Kristjánsdóttir1, Margrét
SteinarsdóttiF', Garðar Mýrdal4>
Frá "Krabbameinsfélagi Islands, "Rannsókna-
stofu HI í meinafræði,31litningarannsóknadeild
og 41 geislaeðlisfræðideild Landspítalans
Inngangur: Óstöðugleiki erfðaefnis er eitt
megineinkenni illkynja æxlisvaxtar. Slíkur óstöð-
ugleiki getur stafað af vanhæfni til að bregðast
við genaskemmandi áreiti og kemur þetta fram
sem aukið geislanæmi frumna. Brjóstakrabba-
meinsgenin BRCAl og BRCA2 virðast gegna
hlutverki við viðgerð á DNA eftir geislaskemmd.
Markmið verkefnisins er að kanna hvort frumur
úr fólki af ættum með aukna tilhneigingu til að
fá brjóstakrabbamein sýna afbrigðilega svörun
við geislun og aukna tilhneigingu til litninga-
óstöðugleika í kjölfar slíks áreitis.
Efniviður og aðferðir: Bandvefsfrumur úr
fólki úr fjölskyldu þar sem BRCA2 stökkbreyt-
ing kemur fyrir, bæði arfberum (n=5) og við-
miðum sem ekki eru arfberar (n=4), úr ætt þar
sem stökkbreytingin finnst ekki en hefur háa
tíðni brjóstakrabbmeins (ekki-BRCA2 ætt,
n=6) og viðmiðunarsýni úr ætt þar sem tíðni
krabbameina er mjög lág (n=4). Eftir geislun
með 2, 4 og 6 Gy var athuguð lifun með ljós-
gleypni eftir MTS meðhöndlun, stýrður frumu-
dauði (apoptosis) með TUNEL-litun, tjáning á
p53 prótíni með mótefnalitun, staða í frumu-
hring í frumuflæðisjá og kannaðar litninga-
breytingar með Giemsa böndun.
Niðurstöður: Frumur BRCA2 arfbera og
fólks úr ekki-BRCA2 ættinni sýndu marktækt
minni lifun eftir geislun en frumur óskyldra og
skyldra viðmiða. Uppsöfnun geislaðra frumna
á síðari eftirlitspunkti frumuhrings, G2/M, sást