Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1998, Blaðsíða 113

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 37
113
tímabilinu voru þeir bólusettir þrisvar; með
PBS (viðmið, 10 þorskar), LPH (10 þorskar)
eða TNP-LPH (25 þorskar). Fylgst var með
lengd og þyngd þeirra á tímabilinu og kyn
þeirra ákvarðað í lok tilraunatímans. Fylgst var
með eftirfarandi vessabundnum þáttum; sér-
hæfðri og ósérhæfðri bindingu IgM, styrk pró-
tína og IgM í blóðvökva og prótínrofsvirkni
blóðvökvans.
Niðurstöður: Niðurstöður voru í samræmi
við niðurstöður annarra, það er sérhæft vessa-
bundið mótefnasvar var lítið. Svolítil aukning
sérhæfðs og ósérhæfðs mótefnasvars var grein-
anlegt við 9°C, fjórum til sex vikum eftir bólu-
setningu. Lítill munur var greinanlegur milli
hópanna eftir því með hverju þeir voru bólu-
settir (PBS, LPH og TNP-LPH). Við 4°C var
mótefnasvar ekki mælanlegt. Styrkur IgM var
hærri við 9°C en 4°C og jókst er leið á tilraun-
ina. Prótínstyrkur var fremur stöðugur yfir til-
raunatímann og lækkaði undir lok hans. Prótín-
rofsvirkni blóðvökvans sveiflaðist á tímabil-
inu.
V-53. Vessabundnir ónæmisþættir þorsks.
I. Ahrif umhverfíshita
Bergljót Magnadóttir", Halla Jónsdóttir'1, Sig-
urður Helgason", Björn Björnsson2', Trond
Jörgensen3', Lars Pilström4'
Frá "Tilraunastöð HI í meinafrœði að Keldum,
21Hafrannsóknastofnun, "The Norwegian Col-
lege of Fishery Science, University ofTromsö,
4,Dept. of Medical Immunology and Microbio-
logy, Uppsalaháskóla
Inngangur: Þorskurinn (Gadus morhua L.)
er mikilvæg fisktegund fyrir veiðisamfélögin
við Norður-Atlantshafið. Menn hafa vaxandi
áhyggjur af þeim umhverfisbreytingum sem
eiga sér stað samfara aukinni mengun í grennd
við þetta hafsvæði og hvaða áhrif þær kunni að
hafa á lífið í sjónum. Það er mikilvægt að rann-
saka hvaða áhrif umhverfisbreytingar geta haft
á ónæmiskerfi þorsks og þar af leiðandi næmi
fyrir sjúkdómum. Þessi rannsókn er liður í því
verkefni. Yfirleitt ræður tiltölulega frumstætt
ónæmiskerfi fiska við sjúkdómsvarnir þeirra en
þekkt er að ytri aðstæður eins og umhverfis-
hitastig hafa umtalsverð áhrif bæði á hraða
ónæmissvarsins og magn eða gæði.
Takmarkaðar rannsóknir á ónæmiskerfi
þorsks hafa leitt í ljós ýmsa óvenjulega eigin-
leika. Blóðvökvi þorsks inniheldur tiltölulega
mikið magn af mótefnum (IgM) með ósérvirka
bindivirkni við TNP-tengd prótín, DNA og
fleiri mótefnavaka. Erfiðlega hefur gengið að
fá þorsk til að framleiða sérvirkt mótefnasvar
við bólusetningu eða sýkingu en hann myndar
samt öfluga sérvirka vörn.
Efniviður og aðferðir: í þessu verkefni voru
áhrif hitastigs könnuð. Þorskur var hafður við
1°C, 7°C og 14°C í 12 mánuði og eftirfarandi
ónæmisþættir þá mældir: heildar prótínmagn,
heildar IgM-magn, ósérvirkt mótefnasvar gegn
átta mótefnavökum, hemólýtísk virkni, ensím-
tálmar, lýsózým, járninnihald og járnbindigeta.
Niðurstöður: I ljós kom að þættir sem tengj-
ast sérvirka ónæmiskerfinu jukust við hækk-
andi hitastig, en þættir sem tengjast ósérvirka
ónæmiskerfinu jukust við lækkandi hitastig.
V-54. Vessabundnir ónæmisþættir þorsks.
II. Ahrif aldurs og kyns við breytilegar
umhverfísaðstæður
Bergljót Magnadóttir", Halla Jónsdóttir", Sig-
urður Helgason", Björn Björnsson2', Trond
Jprgensen3', Lars Pilström4'
Frá "Tilraunastöð HÍ í meinafrœði að Keldum,
21Hafrannsóknastofnun, 3>The Norwegian Col-
lege ofFishery Science, Háskólanum í Tromsp,
4,Dept. of Medical Immunology and Microbio-
logy, Uppsalaháskóla
Inngangur: Þorskurinn (Gadus morhua L.) er
mikilvæg fisktegund fyrir veiðisamfélögin við
Norður-Atlantshafið. Menn hafa vaxandi áhyggj-
ur af þeim umhverfisbreytingum sem eiga sér
stað samfara aukinni mengunn í grennd við þetta
hafsvæði og hvaða áhrif þær kunni að hafa á lífið
í sjónum. Það er mikilvægt að rannsaka hvaða
áhrif umhverfisbreytingar geti haft á ónæmiskerfi
þorsks og þar af leiðandi næmi fyrir sjúkdómum.
Þessi rannsókn er liður í því verkefni.
Takmarkaðar rannsóknir á ónæmiskerfi
þorsks hafa leitt í ljós ýmsa óvenjulega eigin-
leika. Blóðvökvi þorsks inniheldur tiltölulega
mikið magn af mótefnum (IgM) með ósérvirka
bindivirkni við TNP-tengd prótín, DNA og
fleiri mótefnavaka. Erfiðlega hefur gengið að
fá þorsk til að framleiða sérvirkt mótefnasvar
við bólusetningu eða sýkingu en hann myndar
samt öfluga sérvirka vörn.
Efniviður og aðferðir: I þessu verkefni voru
áhrif aldurs og kynferðis könnuð í tveimur
hópum af villtum þorski. Sýni voru tekin við
Vestfirði að vori í tiltölulega köldum sjó og við
Faxaflóa að hausti í tiltölulega hlýjum sjó.
Eftirfarandi þættir voru mældir í sermi þess-