Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1998, Page 101

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 37
101
lega, og sé of miklu sýklódextríni bætt í lyfja-
formin getur það dregið úr aðgengi lyfjanna.
Hér er lýst hvernig jónun lyfs, fjölliður og líf-
rænir leysar hafa áhrif á fléttumyndandi eigin-
leika sýklódextrína, það er hvernig hægt er að
ná sama eða betri árangri með minni skömmt-
um af sýklódextríni.
Efniviður og aðferðir: Yfirmagni lyfs var
bætt út í lausnir sem innihéldu sýklódextrín (og
fléttuaukandi þætti). Lausnirnar voru hitaðar í
gufusæfi við 120-140°C í 20-40 mínútur og
síðan látnar standa við stofuhita í fjóra til sjö
daga. Lausnirnar voru því næst síaðar gegnum
0,45 |jm himnufiltra og magn lyfs ákvarðað
með HPLC. Stöðugleikastuðlar (Kl:l) fyrir
fléttu lyfs og sýklódextríns voru ákvarðaðir út
frá leysniferlum lyfjanna (samkvæmt aðferð T.
Higuchi og K. A. Connors).
Niðurstöður og ályktanir: Mögulegt er að
auka fléttun jónanlegra lyfja með stýringu sýru-
stigs. A þann hátt má auka grunnleysni (S0), og
þrátt fyrir lækkun stöðugleikastuðuls fléttunnar
(Kc) næst oft aukin fléttumyndun. Fléttun bas-
ískra lyfja má auka með því að bæta sýrum af
litlum sameindaþunga (svo sem ediksýru eða
hýdroxýsýrum) út í lausnirnar. Sýrurnar virðast
bæði auka S0 og Kc. Með því að bæta litlu
magni af vatnsleysanlegum fjölliðum út í
lausnina og hita við 120-140°C í um það bil 20-
40 mínútur má auka fléttun fyrir tilstilli stækk-
aðs Kc. Notkun vatnsleysanlegra fjölliða getur
ekki aðeins leitt til aukinnar fléttumyndunar,
heldur má einnig auka leysni sýklódextrínsins
sjálfs og fléttu sýklódextríns og lyfs. A þennan
hátt má til dæmis auka vatnsleysni pCD úr
1,85% (w/v) í allt að 5-6% í lyfjaformum með
lyfi og fjölliðum.
V-33. Aðgengi lyfja á lyktarsvæði
Davíð R. Olafsson, Sveinbjörn Gizurarson
Frá lyfjafrœði lyfsala HÍ
Inngangur: Blóð-heila þröskuldurinn hefur
lengi verið hindrun margra lyfja í að komast
inn í miðtaugakerfið. Mörgum lyfjum er hrein-
lega ómögulegt að komast í gegnum þennan
þröskuld og vegur stærð efnanna mjög þungt í
því sambandi. Á síðustu árum hafa sífellt fleiri
niðurstöður birst sem gefa tilefni til að ætla að
mögulegt sé að sniðganga þennan þröskuld með
því að koma lyfjum, jafnvel mjög stórum lyfja-
mólikúlum, til heila beint frá lyktarþekjunni í
nefholinu. Ástæða þess er að lyktarþekjan er
eina svæði líkamans þar sem bein tengsl eru
við miðtaugakerfið. Til þess að hægt sé að nýta
sér þetta, verður aðgengi lyfja að lyktarsvæð-
inu að vera tiltölulega gott. Markmið rann-
sóknarinnar var að kanna hvort ekki væri
mögulegt að koma lyfjum á úðaformi á lyktar-
svæði manna.
Efniviður og aðferðir: Notast var við síli-
konlíkan, nákvæma eftirmynd af nefholi manns
og unit dose closed system nefúðatæki frá
Pfeiffer Inc. Athugaðir voru ýmsir tæknilegir
þættir sem tengjast nefúðatækjum og áhrif
þeirra á dreifingu nefúða í nefholinu könnuð.
Athugað var á hvaða þætti mögulegt er að hafa
áhrif í þeim tilgangi að auka aðgengi úðans að
lyktarsvæðinu. Notast var við lausnir með mis-
munandi seigjustig og yfirborðsspennu, og þær
litaðar með Brilliant Blue FCF. Sá hluti úðans
sem náði upp á lyktarsvæðið var magngreindur
með ljósmælingu.
Niðurstöður og ályktanir: Með því að stýra
seigjustigi og yfirborðsspennu lausnanna, reynd-
ist unnt að koma umtalsverðu magni úðans á
lyktarsvæðið (>30%) og allt að 20% úðans náði
upp á síuþynnuna sjálfa. Niðurstöður rannsókn-
arinnar gefa tilefni til að ætla að vel sé mögu-
legt að koma nefúða á lyktarsvæðið á þann hátt
að stór hluti dreifingar hans sé bundinn við það
svæði.
V-34. Psilocybin og psilocin í íslenskum
trjónupeðlum
Jakob Kristinsson'1, Ingibjörg Halla Snorra-
dóttir", Jóhanna Þyri Sveinsdóttir", Guðríður
Gyða Eyjólfsdóttir2'
Frá "Lyfjafrœðistofnun/rannsóknastofu í lyfja-
frœði HÍ, 21Náttúrufrœðistofnun íslands, Akur-
eyrarsetri
Inngangur: Á undanförnum árum hefur
borið á því að ungt fólk komi á bráðamóttökur
sjúkrahúsa hér á landi með eitranir af völdum
sveppa. Einkenni hafa aðallega verið frá melt-
ingarvegi, en stundum einnig frá miðtaugakerfi
og þá einkum skynbrenglanir. Eitranir þessar
virðast hvorki hafa verið rannsakaðar nánar né
sveppirnir greindir til tegunda. Vitað er að
sveppurinn trjónupeðla (Psilocybe semilan-
ceata) vex hér á landi, en erlendis er hann
þekktur að því að valda eitrunum af þessu tagi.
Skynbrenglanirnar má rekja til þess að hann
inniheldur indólalkalóíðana psilocybin og
psilocin. Fram að þessu hefur ekkert verið vit-
að um magn þessara efna í íslenskum trjónu-
peðlum. Tilgangur rannsóknarinnar var að þróa