Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1998, Qupperneq 130

130
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLGIRIT 37
Frá "taugalækningadeild og 21geðdeild Land-
spítalans
Inngangur: Tilgangur þessarar könnunar
var að rannsaka ástand miðtaugakerfis hjá heil-
brigðu eldra fólki.
Efniviður og aðferðir: Viðföng voru 32 ein-
staklingar sem bjuggu í dreifbýli utan stofnana.
Þessir einstaklingar voru valdir af handahófi úr
hópi einstaklinga í víðtækri faraldsfræðilegri
rannsókn. Meðalaldur var 77,28 ár, bil 70-88
ár. Taugalæknir aflaði upplýsinga um mikilvæga
félagslega og heilsufarslega þætti og gerði
ítarlega taugakerfisskoðun. Taugasálfræðilegt
mat veitti upplýsingar um einbeitingu, hraða
hugsunar, minni á yrt og óyrt efni, almenna vit-
ræna getu, vitrænt starf framheila, mál, sjónúr-
vinnslu í heila og verklag.
Niöurstöður: Skýrast var samband á milli
útkomu taugakerfisskoðunar og taugasálfræði-
legrar skoðunar hvað varðaði: 1. brenglun í
lyktargreiningu og umfangsmikla ntinnisskerð-
ingu (p<,05-p<,01); 2. Glabellar viðbragð og
yfirgripsmikla röskun í mörgum þáttum máls
og sjónúrvinnslu (p<,02-p<,05); 3. palmoment-
al viðbragð og sértækt minnistap (p<,05); 4.
Babinski viðbragð og einbeitingarörðugleika
og skerta tjáningu (p<,01-p<,05); 5. erfiðleika
við að horfa upp á við og ýmsa þætti máls og
sjónskynjunar (p<,01-p<,05); 6. skert innsæi
við að meta röskun á vitrænni getu annarri en
minnistapi (p<,001-p<,01-p<,05).
Umræða: Vandi rannsóknarinnar var skortur
á breytileika á mörgum breytum í taugakerfis-
skoðuninni af sökum viðfangsfæðar.
Alyktanir: Uppgötvun marktækrar fylgni á
milli ákveðinna afbrigðilegra merkja í tauga-
kerfi og áunninnar vitsmunalegrar skerðingar
ætti að leiða læknum betur fyrir sjónir að skaði
í heilaberki samfara merkjum sem greinast við
skoðun taugakerfis er hugsanlega algengari en
menn hafa gert sér grein fyrir.
V-87. Einangrun og ræktun sléttvöðva-
frumna úr heilaæðum sjúklings með arf-
genga heilablæðingu
Finnbogi R. Þormóðsson, Ingvar H. Olafsson,
Daði Þ. Vilhjábnsson, Hannes Blöndal
Frá rannsóknastofu í líjfœrafrœði, læknadeild
HÍ ^
I arfgengri heilablæðingu á Islandi safnast
mýlildi í veggi heilaæða og endurteknar heila-
blæðingar draga sjúklinginn til dauða langt fyr-
ir aldur fram. Mýlildið, sem gert er úr erfða-
breyttu cystatíni C, finnst einnig í öðrum vefj-
um sjúklings, en veldur ekki merkjanlegum
vefjaskemmdum nema í heilaæðum. Vefjarann-
sóknir okkar hafa sýnt að uppsöfnun ntýlildis-
ins er í nánum tengslum við sléttvöðvafrumur
heilaæðanna og með tímanum hverfa slétt-
vöðvafrumurnar og mýlildi sest í þeirra stað.
Við höfum sett fram þá tilgátu að sléttvöðva-
frumumar séu þátttakendur í mýlildismyndun-
inni og líði jafnframt fyrir hana.
Til að sannreyna þessa tilgátu hófum við ein-
angrun og ræktun sléttvöðvafrumna úr nafla-
strengsæðum og höfum sýnt með mótefnalitun-
um að þessar frumur framleiða cystatín C í
verulegu magni andstætt innanþelsfrumum æð-
anna. Nú höfum við þróað þessa aðferð áfram
og getum nú einangrað og ræktað sléttvöðva-
frumur úr heilaæðum sjúklings með arfgenga
heilablæðingu, sem og annarra einstaklinga til
viðmiðunar.
Heilaæðarnar eru meltar með blöndu af disp-
asa og kollagenasa og síðan ræktaðar í DMEM
næringarlausn með 10% kálfasermi, hýdró-
kortisóni og insúlínlíkum vaxtarhormóni-1 (in-
suline-like growth factor-1).
Sléttvöðvafrumur festa sig við ræktunardisk-
inn á fyrsta sólarhringnum og nálgast fullan
þéttleika á innan við viku, en hafa þá tapað
nokkru af ytri einkennum sléttvöðvafrumna.
Með því að svipta þær fóstursermi og vaxtar-
þáttum endurheimta þær spólulaga útlit sitt á
ný. Frumurnar litast með mótefni gegn slétt-
vöðva sérhæfu oc-aktíni, en litunin dofnar eftir
því sem útlit þeirra verður ósérhæfðara. Frum-
urnar litast einnig með mótefni gegn cystatíni
C og samræmist það þeirri tilgátu að mýlildis-
efnið komi frá sléttvöðvafrumunum að miklu
eða öllu leyti.
[Styrkt af RANNÍS og Heilavernd.]