Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.10.1929, Blaðsíða 55

Stefnir]
Milli fátæktar og bjargálna.
149
eftir verður af afrakstri fram-
leiðslurmar til efnaaukningar og
annarar neyzlu. Má efalaust
gjöra ráð fyrir, að hið háa verð-
lag á þessum vörum, sem orsak-
ast af tollunum, fæli menn frá
talsverðum kaupum á þessum vör-
um, sem annars mundu gerast,
og að nokkuð af þeim mismun
varðveitist til efnaaukningarinn-
ar. En hér við bætist það, að
nokkuð af tolltekjunum verður
að efnaauka fyrir þjóðina í hönd-
um ríkisins. Af tekjum ríkissjóðs
gengur árlega töluverður hluti
(meiri hluti) til neyzlu og eyðslu,
en nokkur hluti gengur til að
gjöra nýja vegi, brýr, síma, hús
ýmiskonar, hafnir, bryggjur, vita
og annað þess háttar, sem alt
eru nauðsynlegir stofnfjármunir,
en þurfa að vera til afnota fyrir
almenning, og eru því gjörðir á
ríkiskostnað. Eyðslumaðurinn.sem
eyðir öllum tekjum sínum, og
leggur ekkert fram af frjálsum
vilja til efnaaukningarinnar í
landinu, verður neyddur til þess
með háum tollum á nautnavörum
hans að láta nokkuð af hendi
rakna til þessarar nauðsynlegu
aukningar, sem ríkissjóður fram-
kvæmir.
Hugsum oss hinsvegar mann,
sem eyðir engu í óþarfa og hefir
þess vegna árlega tekjuafgang,
sem hann leggur fram til efna-
aukningar í þjóðfélaginu, annað
hvort með umbótum og aukningu
stofnfjármuna í eigin atvinnu-
rekstri, eða með því að leggja á
banka eða sparisjóð, þar sem
aðrir geta fengið féð lánað til
samsvarandi aukningar. Sé nú
tekin nokkur upphæð af tekjum
hans í beina skatta, þá minkar
tekjuafgangur hans og framlag
hans sjálfs til efnaaukningarinn-
ar um sömu upphæð. Mikill hluti
upphæðarinnar fer í eyðslu hins
opinbera, aðeins nokkur hluti
bjargast þjóðfélaginu með því að
festast í nytsömum opinberum
mannvirkjum.
Mismunurinn á munaðarvöru-
tollum og beinum sköttum er þá
þessi, að því er snertir afleiðing-
arnar fyrir efnahagsstarfsemi
þjóðfélagsins:
Tollar á munaðarvörum og ó-
nauðsynlegum vörum auka þann
hlutann af afrakstri atvinnu-
rekstrarins í Iandinu, sem fer til
efnaaukningar, en minka þann
hlutann, sem fer til eyðslu. Bein-
ir skattar gjöra hið gagnstæða.
Enginn hugsandi maður ætti að
geta verið í vafa um það, hvor
stefnan er hollari fyrir efnalegar
framfarir og aukna vellíðan í