Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.10.1929, Blaðsíða 69

Stefnir]
163
Frá Alþingi 1929.
þessara vara. Væri nær að draga
heldur úr tollinum í heild, sem
stjórnarliðið keyrði upp úr öllu
valdi á næsta þingi á undan. —
Töldu íhaldsmenn þessa hækkun
þá óþarfa, og það hefir nú ræzt.
Efri deildar sósíalistarnir komu
með frumvarp sitt um forkaups-
rétt kaupstaða og kauptúna að
hafnarmannvirkjum o. fl. í sömu
mynd og frumvarp það, sem vísað
var til stjórnar í fyrra. Var það
ekki útrætt að þessu sinni, svo að
þingmenn mega ugglaust eiga von
sælla endurfunda á næsta Alþingi.
Verkamannabústaðir.
Loks má nefna hér frumvarp
Héðins Valdimarssonar um verka-
mannabústaði.
Eftir þessu frumvarpi átti rík-
issjóður að styrkja kaupstaði
landsins til þess, með fjárframlög-
um og ábyrgðum, að koma upp
verkamannabústöðum. Eramiag
ríkissjóðs var Vio kostnaðar. Bæ-
irnir áttu að koma upp húsunum,
sambygðum á leigulóðum og selja
verkamönnum gegn 15% greiðslu
og láni til 42 ára með 5 % í rentur
og afborgun.
Bæjarfélagið átti að leggja til
ajóða í þessu skyni 2 krónur fyrir
hvern íbúa.
Til þess að fá dæmi um það,
hvaða áhrif frv. hefði haft, má
nefna Reykjavík.
Bæjarsjóður leggur fram 2
krónur fyrir hvern íbúa, eða alls
50 þúsund á ári. Lán myndi
sennilega fást til 20 ára. Þá fer
mikill hluti af tekjum sjóðsins í
afborgunarmismun. Hinum hlut-
anum má þá verja til þess að
greiða vaxtamismun, sem verður
sennilega um 21/2%* Mun láta
nærri að það svari til 1 miljónar.
Nú borgar ríkissjóður 10% af hús-
verðinu og kaupandi 15 % eða alls
er greitt 25% af húsverðinu og
þarf því 75 % lán. þessi eina miljón
endist þá til þess að byggja hús
fyrir um 1 miljón og 800 þús.
krónur í 20 ár.
Hvað þetta gerir í raun og veru
mikið gagn sést af því, að nú er
bygt í Reykjavík fyrir um 5 mil-
jónir á ári, eða á 20 árum fyrir
um 100 miljónir.
Á hinn bóginn sýnir reynslan t.
d. í Englandi, að allstaðar þar sem
það opinbera fer að grípa inn í
um fjárframlög til húsabygginga,
verður það til þess að stórkostlega
dregur úr byggingum. Stafar það
af því, að allir reyna að bíða eftir
vildiskjörunum, og húka því held-
ur í ófærum húsnæðum en reyna
upp á eigin spítur að byggja.
En af því, sem hér hefir áður