Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.10.1929, Page 57

Stefnir]
Milli fátæktar og bjargálna.
151
leyft að draga jarðabótakostnað
frá heildartekjum, eins og annan
tilkostnað við búskapinn. Erind-
ið var prýðilega rökstutt, og
bygt á þeirri hugsun, að pening-
arnir gerðu meira gagn ef þeim
væri varið til jarðabóta, heldur
en ef þeir væru teknir í ríkissjóð-
inn, en alveg sömu röksemdirn-
ar gilda um sérhvern annan
tekjuafgang, sem varið er til
nauðsynlegra umbóta og aukn-
ingar, hvort heldur beint hjá
eiganda eða með sparisjóði sem
millilið. Enginn tekjuafgangur
getur orðið þjóðfélaginu til meira
gagns á annan hátt en þann, að
honum sé óskiftum varið til aukn-
ingar á þjóðareign. Þetta er al-
veg sama hugsunin, sem Glad-
stone gamli orðaði, þegar hann var
fjármálaráðherra, á þann hátt,
að sérhver peningur, sem eigandi
vildi nota til nytsamrar starf-
semi, væri betur kominn í buddu
eigandans en í ríkisféhirzlunni
hjá fjármálaráðherranum.
Skifting arðsins.
Um fátt eru harðari deilur nú
á tímum en það, hvernig skuli
skifta afrakstri efnahagsstarf-
seminnar. Sérstaklega er stöðug
iogstreita um kaupgjaldið milli
starfsfólks eða verkamanna ann-
arsvegar, og eigenda eða stjórn-
enda fyrirtækja hinsvegar.
Þessi togstreita er eftir eðli
sínu óhjákvæmileg. Að minsta
kosti verður þjóðhagsfræðin að
líta svo á, að hún sé óhjákvæmi-
leg. Allar skoðanir sínar og
kenningar um lögmál efnahags-
starfseminnar í frjálsu þjóðfé-
lagi byggir þjóðhagsfræðin á
þeim grundvelli, að sérhverjir
veigamiklir hagsmunir eigi sér
hæfilega fyrirsvarsmenn — að
hagsmunanna sé forsvaranlega
gætt. Þess vegna viðurkennir þessi
vísindagrein það líka, að verka-
mennimir verði að gæta sinna
hagsmuna um ákvörðun kaup-
gjaldsins, og hafa til þess frið-
samleg samtök sín í milli ef þörf
gjörist. En alveg jafnréttmætt og
nauðsynlegt er það, að formenn
gæti hagsmuna fyrirtækjanna,
einnig gagnvart kaupkröfum, og
haldi uppi samtökum sín í milli
í því skyni, ef þörf gjörist. En
það er þjóðarógæfa, ef þessi tog-
streita leiðir til stöðvunar ásjálfri
efnahagsstarfseminni.
Bæði hér á landi og annars-
staðar hefir kaupdeilum fylgt of
mikil óvild og jafnvel hatur milli
stétta, enda blásið óspart að
þeim eldi af sumum þeim mönn-
um, sem vilja reyna að nota æst-