Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.10.1929, Qupperneq 64

158
vera sjálfeignarbóndi og frjáls að
sínu, en jafnaðarmaðurinn segir:
Einmitt þetta tvent er höfuð-skað-
ræði þjóðfélagsins.
En lævísin fann eina brú: Sam-
vinnustefnuna. Samvinnuhreyf-
ingin er í eðli sínu sjálfsbjargar-
stefna, en hún geymir í sér fræ-
korn að hinum hugsunarhættin-
um: Að beygja einstaklinginn
undir heildina. 1 höndum sjálf-
stæðismanna miðar hún að því að
byggja upp sjálfstæði og frelsi
einstaklingsins. En í höndum só-
síalistans má beygja hana yfir í
hina áttina, og í þá áttina var
sósíalistanum ætlað að beygja
hana hér á landi.
Þetta hefir tekist að talsverðu
lejdi. Blað samvinnuhreyfingar-
innar hefir oft verið skrifað eins
og það væri hreint sósíalistablað.
Kaupmenn og samkepni hafa ver-
ið notuð sem sameiginlegir óvinir
til þess að draga stefnurnar hvora
að annari. Ríkisrekstur verið tek-
inn á dagskrá í takmarkaðri mynd
til þess að venja við hugsunar-
háttinn, orðbragðið í blöðum
flokksins verið lagað eftir skríl-
blöðum stórbæjanna, og yfir-
leitt unnið að því árum saman,
að rugla þjóðmálaskoðanir og
dómgreind bænda þannig, , að
[Stefnir
þeim mætti loks bjóða til fullkom-
innar samvinnu.
Og svo var þetta reynt í land-
kjöri 1926. Það tókst að vísu
ekki vel, því að kosningin tapað-
ist, en á því var sá stóri gróði,
að það hafði þokað ,bændaflokkn-
um‘ feti nær sósíalistum.
En til fulls kom árangurinn í
ljós 1927, þegar þessir tveir flokk-
ar gengu saman í það að mynda
stjórn.
Það verður þó að segjast bænd-
um og sveitamönnum til verðugs
lofs, að margir þeirra sáu við
vélráðunum og drógu sig strax út
úr ófærunni, og glögghyggnari
bændur hafa aldrei fengist til
fylgis við sósíalista.
Og mikið má vera, ef fylgið
stafar ekki nokkuð frá þeirri
staðreynd, hve illa mönnum er við
að játa, að þeir hafi látið fleka
sig. En það fylgi hverfur fyr ent
nokkurn varir, og sú er spá góðra
manna, að vélráð sósíalista við
bændur sé búin að lifa sitt feg-
ursta.
Samkomulagið.
Þessi útúrdúr hefir ef til vill
verið óþarflega langur í sambandi
við það mál, sem hjer er verið að
ræða, þingið 1929. En þetta er þó>
Frá Alþingi 1929.