Sagnir - 01.04.1989, Síða 36

Sveinbjörn Rafnsson
Jón Eiríksson
1728-1787
Upplýsingarmaður og forseti
Islendinga
Fyrir tveimur árum var tvö-
hundraðasta ártíð Jóns Eiríks-
sonar, eins lærðasta upp-
lýsingarmanns íslandssögunnar.
Kannski var það tímanna tákn að
enginn sá ástæðu til þess að minnast
hans á þessum tímamótum. Kannski
var það táknrænt fyrir ástand menn-
ingarmála hér til lands. Þó hefur Jón
verið mörgum hugstæður fyrrum,
glæsileg menntun hans, hugsjónir
og frami voru hugstæð þeim sem
hvöttu til fræðslu, þekkingar og
manndóms og hlýtur svo að vera
enn um sinn.
Einn fremsti rithöfundur og vís-
indamaður íslendinga á fyrri hluta
19. aldar, Sveinn Pálsson læknir, var
einn aðdáenda Jóns og skrifaði ævi-
sögu hans. Þessi ævisaga hlýtur að
teljast meðal hinna merkari í ís-
lenskri sagnaritun. Hún var gefin út
á prent árið 1828.'
En hvað er það sem einkum hefur
heillað menn í ævi og störfum Jóns
Eiríkssonar? Saga Jóns sem ein-
staklings hefur til að bera ýmis atr-
iði sem telja má meðal sígildra
mælskufræðilegra frásagnaefna.
Hún er m.a. sagan um hinn fátæka
og örsnauða svein af alþýðustigum,

„Andlitismynd" Jóns Eiríkssonar, koparstungumynd sem birtist i hinni prentudu œvisögu hans.
Hún er sögð gerð eftir gipskringlu í eigu dóttur Jóns. Upphaftega gerði myndhögguarinn Thor-
ualdsen mynd af Jóni og munu allar aðrar myndir af Jóni runnar frá mynd Thorualdsens.
34 SAGNIR