Sagnir - 01.06.2000, Qupperneq 65

„Ég fæ jólakort frá heimildunum mínum"
VlÐTAL VIÐ MARGRÉTI JONASARDOTTUR
SAGNFRÆÐING OG ÞÁTTAGERÐARKONU
Fyrr á öldum miðaðist menntun við það hvað einstaklingurinn
skyldi vera að henni lokinni. Nú er hins vegar svo komið að
ekki er spurt hvað ætlarðu að vera þegar þú ert orðinn stór held-
ur hvað ætlar þú að gera? Flestir þeir sem lagt hafa stund á
sagnfræðinám þekkja eflaust svip efasemdanna sem birtist
gjarnan í ásjónum fólks er það kemst að því að viðkomandi
leggi stund á nám í sagnfræði. Oft má einnig greina vott af með-
aumkun þar sem margir telja að fátt sé hægt að gera að sagn-
fræðinámi loknu, annað en að vera sagnfræðingur. Slík afstaða
er þó á misskilningi byggð. Sagnfræðimenntunin nýtist víða í
atvinnulífinu og með hana er margt hægt að gera.
Margrét Jónasardóttir hefur tekið sér fyrir hendur
heimildarþáttagerð eftir að hún lauk meistaranámi í sagnfræði
árið 1998. Margrét útskrifaðist frá Menntaskólanum í Reykjavík
árið 1988. Með sagnfræðiritin í mal sínum hélt Margrét að stúd-
entsprófi loknu til Kaupmannahafnar þar sem hún ætlaði að
læra saumaskap. Ahugi hennar á sagnfræði varð þó sauma-
Margrét Jónasardóttir hefur tekið sér jyrir hendur heimildaþáttagerð eftir að hún lauk
meistaranámi í sagnfræði.
skapnum yfirsterkari og hún snéri aftur heim og
skráði sig í sagnfræði við Háskóla íslands. Þaðan út-
skrifaðist hún árið 1993. Á árunum 1997-1998 lagði
Margrét stund á meistaranám við University College
London. Meistararitgerð Margrétar fjallaði um hrun
útgerðarinnar í Hull eftir þorskastríðið og félagslegar
afleiðingar þess. Ritgerðin byggði að miklu leyti á
munnlegum heimildum. Margrét tók viðtöl við fjölda
fyrrum togarasjómanna og fjölskyldur þeirra.
Margrét og fyrirtækið Magus gerðu heimildar-
þætti sem báru heitið Síðasti valsinn. Byggðu þeir að
hluta til á efninu sem Margrét hafði safnað við
vinnslu meistararitgerðar sinnar auk þess sem tekin
voru ný viðtöl við breska stjórnmálamenn, frei-
gátukafteina, starfsmenn Landhelgisgæslu íslands
og íslenska stjórnmálamenn og fræðimenn sem rann-
sakað hafa þorskastríðin. Þess má geta að Síðasti vals-
inn hlaut á dögunum Edduverðlaunin sem besti ís-
lenski heimildarþátturinn árið 2000.
Þorskastríðið í nýju ljósi
„Markmiðið var að gera þættina skemmtilega og
fræðandi um leið", segir Margrét. Þættirnir fjölluðu
um þorskastríð íslendinga og Breta í nokkuð nýju
ljósi. Sjónum var einkum beint að útvegsbænum Hull
á Bretlandi. Sögunni var miðlað með viðtölum við
þátttakendur í átökunum í stað þess að láta sögu-
mann um verkið og gaf það góða raun. Þættirnir
voru þrír. Aðalmyndefni þáttanna voru gamlar
fréttamyndir úr erlendum söfnum, myndir úr einka-
eign og viðtöl.
„Er vinnu við Síðasta valsinn var að ljúka kom upp
sú hugmynd að gera heimildarþátt um konur togara-
sjómannanna", segir Margrét. Niðurstaðan varð
þátturinn Hafmeyjar á háum hælum sem sýndur var á
Stöð 2 í október árið 2000. í þættinum var fjallað um
eiginkonur sjómanna víðsvegar að úr heiminum, frá
Noregi, íslandi, Kanada, Bretlandi og Japan.
63