Sagnir - 01.06.2000, Side 68

Sigurjón Baldur Hafsteinsson
SAFNSTJÓRI KviKMYNDASAFNS ÍSLANDS
Sagnfræðin og Kvikmyndasafn Íslands
Með stofnun Kvikmyndasafns íslands árið 1978 má
segja að kvikmyndaarfurinn hafi öðlast opinbera við-
urkenningu meðal íslendinga sem verðugt söfnunar-
svið. Aður höfðu söfn eins og Þjóðminjasafn íslands
og fleiri söfn tekið við slíku efni en haft litla aðstöðu
til að sinna efninu svo vel væri.
Oumdeilanlegt er að kvikmyndir miðla söguleg-
um atburðum og hugmyndum manna um fortíðina
og fela þar með í sér eftirsóknarverð gildi sem standa
ber vörð um fyrir komandi kynslóðir. Dæmi um þessi
gildi eru heimildargildi, rannsóknargildi og miðlun-
argildi, svo eitthvað sé talið upp. Hér á eftir er ætlun-
in að reifa þessa þætti sem snerta beint starf sagn-
fræðinema og sagnfræðinga og tengjast starfsemi
Kvikmyndasafns íslands. Einnig verður rætt um
hvernig gestir safnsins geta mögulega notfært sér
safnkost og þjónustu þess. I lokin verður svo minnst
á framtíð þess með sagnfræðinema og sagnfræðinga
í huga.
Samsetning safnkosts Kvikmyndasafns Islands er
þrennskonar eftir efnisflokkum; í fyrsta lagi kvik-
myndir (á filmu eða rafrænu formi (myndbönd,
DVD)), í öðru lagi prentefni sem tengist kvikmynd-
um og kvikmyndagerð. í þriðja lagi gripir sem notað-
ir eru við framleiðslu og neyslu á kvikmyndum. Mest
ásókn gesta safnsins er í kvikmyndaefnið sjálft, enda
Kvikmyndasafn íslands eina varðveislustofnunin í
landinu með lifandi myndir frá fyrstu áratugum
kvikmyndamenningar á Islandi. Önnur söfn, eins og
söfn Sjónvarpsins, Stöðvar 2 og Skjás Eins, sinna
söfnun á eigin framleiðslu og ná myndasöfn þeirra
því einungis aftur til stofnára þeirra. Vegna þess
hversu einstakar margar af þeim kvikmyndum eru
sem varðveittar eru í safninu verður að fara sérstök-
um höndum um þær svo þær hrörni ekki og eyði-
leggist af notkun og lélegum geymsluaðstæðum. Því
miður eigum við dæmi um glataðar kvikmyndir og
er kvikmyndin Ævintýri Jóns og Gvendar (1923) eft-
ir Loft Guðmundsson gott dæmi um slíkt. Af þessari
fyrstu stutt- og gamanmynd sem gerð var hér á landi
hefur einungis tveggja mínútna bútur varðveist. Nokkuð vant-
ar uppá að Kvikmyndasafn íslands eigi samfellda eign á þeim
sviðum sem hún sinnir. T.a.m. vantar nokkuð uppá að frumefni
þeirra um eða yfir 80 bíómynda sem framleiddar hafa verið frá
árinu 1979 sé að finna í geymslum safnsins. Fyrir því eru nokkr-
ar ástæður. Sú veigamesta er helst sú að hagkvæmara er
fyrir framleiðendur að varðveita frumefnið í erlendum fyrir-
tækjum sem útbúa kópíur af þeim. Ekkert slíkt fyrirtæki er hér
á landi og þurfa framleiðendur því að treysta á slíka þjónustu
erlendis frá.
66