Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Blaðsíða 29

SIGURD HOEL:
Eiga menn aÖ byggja Noreg?
Pyrir nokkrum dögum bar svo við, að
ég sat í lestinni niður frá Litlhamri. Veður
var bjart af sólu og landið fagurt yfir að líta.
En ég vissi, að leiðin var löng, og áður en
lýkur verður hver akurinn öðrum áþekkur —
út um lestargluggann að sjá. Nema ég hafði
• föggum mínum þykkan hlaða dagblaða.
Sem kunnugt er liggur Ieiðin frá Litlhamri
til Óslóar um það hérað Noregs sem flatast
er og frjósamast. En fyrstu stundina er hlíðin
ennþá æði brött. Þar eru jarðir stórar, en
heldur harðbýlar. Skíðabrekkur nógar, al-
skapaðar frá náttúrunni. En þeir, sem yrkja
þetta land, hljóta að glíma við lögmál þung-
ans ár og síð.
A vordegi sem þessum, þegar jörð er ný-
plægð og loftið tært, sjást gerr en ella skilin
milli ræktarlands og úthaga. Víða teygjast
akrarnir eins og langir fingur upp í urðina.
I Noregi eru akurlöndin helzt aldrei ferskeytt
að lögun; miklu oftar líkjast þau undinni
fururót, sem teygir angana í allar áttir. Og
á jöðrunum, hvarvetna umhverfis hið ræktaða
land, eru feikna miklar grjóthrúgur. Milljónir
steina, stórra og smárra, saman bornir af
eljusömum höndum á liðnum öldum eða ára-
þúsundum.
Síðan víkkar dalurinn og gerist flatlendari,
og umhverfis Hamar er hann flatur eins og
pönnukaka, svo sem vera ber um frjósamt
land. Og akrarnir gerast æ líkari hver öðrum.
Hverfum þá að blöðunum.
Það er til tíðinda, að mikil kreppa er í
landbúnaðinum.
Við sleppum því, að einlægt er mikil kreppa
í landbúnaðinum — því núna er sannarlega
bin mesta kreppa í honum, svo sem öllum
—
Sigurd Hoel er einn snjallasti greinarhöfundur,
essayisti, á Norðurlöndum. Helgafell vill kynna
lesendum sínum þennan þátt rita hans með
hirlingu meðfylgjandi greinar, sem er gott dæmi
um verk lians.
er kunnugt um. Og eitthvað verður til bragðs
að taka.
Landbúnaður svarar ekki kostnaði í Noregi,
ef litið er á hann frá sjónarmiði hagsýninnar.
Hver vinnustund skilar minnu af sér hér en
í auðríkjunum stóru, flötu. Einkanlega er
ástandið bágt á þessum ntörgu smábýlum, þar
sem torvelt er að koma vélum við. Norskar
landbúnaðarvörur verða dýrar. Erlendar
vörur verða ódýrari. I því skyni að vernda
norskan landbúnað, hefur ríkið neyðzt til
að veita honum háa styrki, og þessir styrkir
eiga eftir að hækka.
í blaði einu er skrifað:
Augljóst er, að þetta efnahagsástand er
óheilbrigt og getur eigi haldizt til lengdar.
Málið hefur verið lagt fyrir Thagaard verð-
lagsstjóra, og hann hefur lagt fram tillögur
til bráðabirgða.
Fjrrst sýnir hann fram á, að landbúnaðar-
störf séu reyndar betur launuð nú en fyrir
stríð, og er það styrkjunum að þakka. Á
smábúum hefur arðurinn á hvert dagsverk
hækkað úr 3.77 kr. árið 1939—1940 upp í
8.85 kr. árið 1940—1947. Á miðlungsbúum
hefur hann hækkað úr 4.43 kr. í 11.07 kr.,
og á stórbúum auk heldur nokkru meira.
En eitthvað verður til bragðs að taka. Ég
tek orðrétt upp:
„Verðlagsstjóri bendir á, að það bregðist