Félagsbréf - 01.07.1957, Side 12

10
FELAGSBREF
er, meðal annarra, séra Hannes í Forboðnu eplunum, bráðskemmti-
legri sögu, en honum er stillt upp sem andstæðu gegn Þorbergi
gamla: blóðlítill og ófrjór bókalærdómsmaður nýja tímans og
kaupstaðarlífsins gegn hrjúfu og kjarnmiklu náttúrubarni gamla
tímans og sveitanna.
Ekki þykir mér ólíklegt, að dómur framtíðarinnar um verk
Jakobs Thorarensens verði eitthvað svipaður dómi hans sjálfs
um hákarlagarpana:
;,En þarna var ófalskt íslenzkt blóð,
orka í geði og seigar taugar.
Hörkufrostin og hrannalaugar
hömruðu í skapið dýran móð. —
Orpnir voru þeim engir haugar,
• en yfir þeim logar hróðurglóð".
Sögur Halldórs Stefánssonar eru af allt öðru sauðahúsi. Skáld-
skapargáfu hans er vel lýst með orðum Einars Ben.; hún er
„áttvís á tvennar álfustrendur,
einbýl, jafnvíg á báðar hendur".
Það er fljótséð, að hér er höfundur, sem farið hefur í smiðju
til erlendra snillinga og gefið nákvæman gaum að vinnubrögð-
um þeirra, án þess þó að týna sjálfum sér og persónulegri hugs-
un og handbragði. Halldór er heimsborgari í sagnagerð sinni,
margar sögur hans gætu gerzt hvar sem er, sumar gerast hins
vegar í alíslenzku umhverfi (Sprettur, Björgunarlaun o. fl.).
Halldór Stefánsson er einna mestur formsnillingur íslenzkra
smásagnahöfunda. Hann byggir sögur sínar með strangri áætl-
un, klippir og sker, og leyfir sér engin gönuskeið. Sögurnar eru
yfirleitt stuttar, en rangt væri þó að kalla þær myndir eða
„skissur"; þær hafa allar söguþráð og umhyggjusamlega upp-
byggingu, þótt þeim sé naumur stakkur skorinn. Orðfæri og
stíll verða að lúta sama lögmáli, enda má segja, að stíll H. St.
sé nánast þyrrkingslegur, og liggur við að lesandinn sakni þess,
að skáldið skuli aldrei leyfa sér ofurlítið skrúð og viðhöfn til
þess að létta gráma hversdagslífsins um stund. En slík vinnu-
brögð eru ekki að skapi H. St. Sannleikann skal hann segja,