Sveitarstjórnarmál - 01.02.1988, Blaðsíða 56

UMHVERFISMÁL
Skúli Pór Ingimundarson,
viðskiptafræðingur:
Brotajám - verðmæti
- útflutningur
Víða um land eru bílhræ og ann-
að járnarusl dreift um allar jarðir til
mikilla lýta fyrir umhverfið og alls
staðar til trafala. í flestum tilvikum
treysta eigendur þessa úrgangs
sér ekki til að kosta upp á flutning
hans til aðila, sem nýtt gæti
málmana.
Sífellt meira fellur til af brota-
járni með hverju árinu, sem líður.
Því má búast við verulegri upp-
söfnun þessa úrgangs, verði
ekkert aðhafzt til lausnar vandan-
um. Mjög erfitt er að urða brota-
málma vegna fyrirferðarinnar, auk
þess sem menn telja sig eiga
veruleg verðmæti fólgin í þeim og
tíma því ekki að urða þá. Fyrirtæk-
ið Sindra-Stál hf. hefur um árabil
safnað og flutt út talsvert magn
þess brotajárns, sem til hefur fall-
ið, en þó aðeins lítið brot af allri
heildinni. Á árinu 1984 voru flujt út
9.784 tonn af brotajárni að fob
verðmæti kr. 21.810.000.- á verð-
lagi þess árs.
Á þessu ári hefur Sindra-Stál hf.
stórlega dregið úr söfnun brota-
járns og nánast alveg hætt mót-
töku bílhræja. Þess í stað er mest-
allt brotajárn af höfuðborgarsvæð-
inu urðað í Gufunesi með tölu-
verðri fyrirhöfn og kostnaði. Jarð-
ýtu þarf til að pressa saman bíl-
hræ, og mikið magn jarðefna þarf
til urðunarinnar.
Hér á eftir verður lýst hug-
myndum að fyrirkomulagi að sam-
vinnu um viðtæka söfnun og
vinnslu brotajárns, sem öll
sveitarfélög gætu séð sér hag i að
taka þátt i.
I brotajárni eru fólgin umtals-
verð verðmæti samanber ofan-
greindar útflutningstölur. Mark-
aðsverð er þó ekki stöðugt og
getur orðið of lágt, til þess að arð-
bært geti talizt að safna og flokka
málminn. Nánast enginn markaður
er hérlendis fyrir brotajárn. Þar af
leiðandi verður að flytja mest af
því úr landi, og er það kostnaðar-
samt vegna hárra flutningsgjalda.
Samt sem áður verður hvort eð er
að kosta til hreinsunarstarfsemi í
formi söfnunar og urðunar. Lítum
á, hvort ávinningur gæti orðið af
fyrirkomulagi, sem hér verður nú
lýst.
Sé söfnun og vinnsla brota-
málma starfrækt markvisst, spar-
ast umtalsverður kostnaður og
fyrirhöfn við urðun. Samvinna
sveitarfélaga um söfnun brota-
járns gæti farið fram þannig: Hvert
sveitarfélag annast flutning tilfall-
andi brotajárns á sérstakan safn-
haug á eigin kostnað eða á kostn-
að eigenda. Safnhaugar væru til
dæmis ákjósanlegir í grennd við
hafnir og þjóðbrautir. Eftir svo og
svo langa uppsöfnun, t.d. eins árs,
50 SVEITARSTJÓRNARMÁL