Milli mála - 01.01.2011, Side 13
13
ÁSDÍS R. MAGNÚSDÓTTIR
nafnorðið étranger sem Camus valdi að lokum sem titil verksins.
Franska orðið étranger er bæði lýsingarorð og nafnorð, náskylt orðinu
étrange (úr lat. extraneus), og er merkingarsvið þess mun breiðara en
íslensku orðanna „útlendingur“ og „útlenskur“ eins og sjá má í
orðabókum. Í Íslenskri orðabók er orðið útlendingur skilgreint á eftir-
farandi hátt: „maður í eða úr öðru landi“.2 Samkvæmt Fransk-
íslenskri orðabók þýðir nafnorðið étranger ‘útlendingur’, ‘ókunnugur/
utanað komandi maður’, og með ákveðnum greini, ‘útlönd’,
‘útlendingar’, ‘óvinaþjóð’.3
Í vefútgáfu frönsk-frönsku orðabókarinnar Trésor de la langue
française (Fjársjóður franskrar tungu) er skilgreining orðsins mun
lengri og eru helstu þættir hennar svohljóðandi:
1 a – sá sem er frá öðru landi, af öðru þjóðerni eða án þjóðernis (í
merkingunni að vera frá öðru landi, af öðru þjóðerni)
b – sá sem er ókunnugur einhverjum stað, sem tilheyrir ekki
ákveðnum hópi
2 a – sá sem er ókunnugur einhverjum, sem hefur engin tengsl við
hann, sem er illa þekktur af e-m
b – sá sem hefur ekki tengsl við eitthvað, sem lætur eitthvað
afskiptalaust, hefur ekki veður af e-u
c – sá sem ekki veit hvar hann stendur gagnvart sjálfum sér,
lífinu, því sem umkringir hann; sá sem finnst ekkert tengjast
sjálfum sér.4
Með þessa merkingu í huga skrifar Simone de Beauvoir í sinni
fyrstu heimspekiritgerð Pyrrhus et Cynéas: „honum [útlendingi
Alberts Camus] finnst heimurinn allur framandi [étranger] og sér
óviðkomandi [étranger].“5
En hvernig notar Camus sjálfur þetta orð? Því bregður fyrir í
mörgum verka hans, til dæmis í fyrsta útgefna riti höfundarins
2 „útlendingur“, Íslensk orðabók, ritstj. Árni Böðvarsson, Reykjavík: Mál og menning, 2. útgáfa,
1996, bls. 1103.
3 „étranger“, Frönsk-íslensk orðabók, ritstj. Þór Stefánsson, Reykjavík: Örn og Örlygur, 1995, bls.
434.
4 Le Trésor de la Langue Française informatisé, http://atilf.atilf.fr/dendien/scripts/tlfiv5/visusel.exe?11;
s=2657179050;r=1;nat=;sol=0 [sótt 4. október 2011]. Greinarhöfundur þýddi.
5 Simone de Beauvoir, Pyrrhus et Cinéas, París: Gallimard, 1944, bls. 14.