Milli mála - 01.01.2011, Síða 23
23
frönsku riddarasögunni Perceval eða Sagan um gralinn eftir Chrétien
de Troyes bregður fyrir eftirminnilegri sögupersónu sem forvitnilegt
er að skoða nánar í þessu samhengi. Halda mætti að skáldsaga
Camus ætti fátt sameiginlegt með verki þar sem dregin er upp
brosleg mynd af riddurum í flóknum texta í bundnu máli frá lokum
12. aldar.44 Chrétien gerir sorglegar afleiðingar ofbeldis oftar en
einu sinni að umfjöllunarefni í þessu verki og einum 850 árum á
undan höfundi Útlendingsins setur hann á svið sögupersónu sem
hagar sér ekki samkvæmt viðteknum venjum samfélagsins og lendir
í ógöngum af þeim sökum. Rétt eins og skrifstofumaðurinn í
Algeirsborg er Perceval sögupersóna sem lætur stjórnast af löngunum
sínum. En eins og við er að búast er hann að mörgu leyti andstæða
Meursault.
Ljóðsaga Chrétiens er frægust fyrir það að fjalla um gralinn,
skálina eða fatið fagra í höllu Fiskikonungsins, sem átti eftir að
fóðra fjölda verka og verða höfundum ríkulegur innblástur fram til
dagsins í dag. Verkið skiptist í tvo hluta og er sá fyrri helgaður
Perceval en sá síðari Gauvain. Í þeim fyrri setur Chrétien á svið
nafn lausan pilt sem alist hefur upp hjá móður sinni og er fáfróður
um flesta þá hluti sem ungir menn á hans reki ættu að vita. Hann
er því fávís og hlægilegur í augum annarra. Perceval hefur varið
æsku sinni í Eyðiskóginum, fjarri umheiminum. Hann veit ekki
hverra manna hann er og heldur ekki hvað hann heitir fyrr en langt
er liðið á söguna. Hann hefur ekkert lært um riddaramennsku,
kurteisi, ást eða trú og er „óviti“ í þeim heimi sem umlykur hann.
Hann er kjánalegur, (fr. trop soz), og fávís (fr. nice, úr latínu nescio, ‘ég
veit ekki’). Kjánagangur og klaufaskapur einkenna samskipti Perce-
vals við þá sem á vegi hans verða: ungar stúlkur, riddara, Artúr
konung, Fiskikonunginn og móður sína.
Samband Percevals við umheiminn er því oft og tíðum kómískt
og honum verða á ýmis mistök, misalvarleg. Þögn bernskunnar
lýkur í ærandi hávaða þegar hávært glamur í vopnum fimm riddara
vekur forvitni hans á nánast öllu sem fyrir ber. Hann hafði aldrei séð
vopn af þessu tagi og enn síður riddara í herklæðum. Spurningar
hrjóta hver á fætur annarri af vörum piltsins sem spyr hvað vopnin
44 Chrétien de Troyes, Perceval eða Sagan um gralinn, Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, 2010.
ÁSDÍS R. MAGNÚSDÓTTIR