Milli mála - 01.01.2011, Blaðsíða 200

200
HÓGVÆRð SÖGUNNAR
að leikritun er sprottin úr dýrkun Díonýsusar. Upphaflega var um
að ræða einn leikara, hypokrités, klæddan í svart eða purpura, á upp-
háum, þykksóluðum skóm og með mikla grímu fyrir andlitinu, og
deildi hann sviðinu með tólf félögum kórsins. Leiklistin var ein af
trúarathöfnunum sem dýrkuninni fylgdu og eins og allir helgisiðir
hefur hún einhvern tíma átt á hættu að staðna.
En dag nokkurn, fimm hundruð árum fyrir Krists burð, sáu
Aþenubúar sér til furðu og ef til vill hneykslunar (Victor Hugo
hefur giskað á hið síðarnefnda) að annar leikarinn bættist við fyrir-
vara laust. Þennan löngu liðna vordag, í þessu hunangslita leikhúsi,
hvað hugsuðu þeir, til hvaða kenndar fundu þeir nákvæmlega? Ef
til vill fundu þeir hvorki til furðu né hneykslunar, ef til vill fundu
þeir einungis fyrir votti af undrun. Í Tusculanae er greint frá því að
Aiskhýlos gengi í bræðralag Pýþagórasar, en aldrei fáum við að vita
hvort hann gerði sér ljóst, þó ekki væri nema að hluta, mikilvægi
þessarar breytingar frá einum í tvo, frá einingu í margfeldi og
þannig í hið óendanlega. Með öðrum leikaranum komu samræðurn-
ar og ótakmarkaðir möguleikar á gagnkvæmum áhrifum persón-
anna. Áhorfandi með spádómsgáfu hefði séð fjöldann allan af fram-
tíðar leikpersónum fylgja í kjölfarið: Hamlet og Fást og Segismundo
og Makbeð og Pétur Gaut og fleiri sem við komum ekki auga á
ennþá.
Ég hef uppgötvað við bóklestur annan sögulegan dag. Sá átti sér
stað á Íslandi á 13. öld, við skulum segja árið 1225. Komandi kyn-
slóðum til fróðleiks skrifaði hinn fjölhæfi rithöfundur og sagn-
fræðingur, Snorri Sturluson, á óðali sínu í Borgarfirði um síðustu
herför hins víðfræga konungs Haralds Sigurðarsonar, sem nefndur
var harðráði, og hafði áður barist í Miklagarði, Ítalíu og Afríku.
Tósti, bróðir konungsins í Englandi, Haralds Guðinasonar, ásældist
völdin og hafði aflað sér stuðnings Haralds Sigurðarsonar. Þeir
komu að landi við austurströndina og tóku Jórvíkurkastala. Fyrir
sunnan Jórvík mættu þeir engilsaxneska hernum.
Í framhaldi af þessu segir Snorri: „Riddarar tuttugu riðu fram af
þingmannaliði fyrir fylking Norðmanna ok váru albrynjaðir og svá
hestar þeira. Þá mælti einn riddari: „Hvárt er Tósti jarl í liðinu?“
Hann svarar: „Ekki er því at leyna, hér munuð þér hann finna.“ Þá