Milli mála - 01.01.2011, Blaðsíða 19

19
fram að saksóknarinn láti hana segja andstæðu þess sem henni býr í
brjósti.26 Lögmaður Meursault virðist heldur ekki átta sig á samhengi
hlutanna því að hann spyr:
„Hvernig er þetta, er hann sakaður um að hafa jarðað móður sína eða
drepið mann?“ Áheyrendur hlógu. En saksóknarinn stóð upp, sveipaður
skikkjunni, og sagði að það þyrfti einfeldni hæstvirts verjanda til að átta
sig ekki á því að það væru djúpstæð, átakanleg og afar mikilvæg tengsl á
milli þessara tveggja atburða.27
En það er fleira en framkoma Meursault sem gerir hann að „útlend-
ingi“ í verkinu. Í umfjöllun sinni frá 1943 um Útlendinginn benti
Maurice Blanchot á óvenjulega notkun Camus á frásögn í fyrstu
persónu.28 Sú frásagnartækni er almennt notuð í þeim tilgangi að
láta sögumann tjá hugsanir sínar „innan frá“ og lesandinn sér
þannig atburðarásina út frá hans sjónarhorni. Dæmi um það eru rit
af sjálfsævisögulegum toga, svo sem Játningar heilags Ágústínusar
og Essais (Tilraunir) Michels de Montaigne, en allt frá 17. öld var
þessi leið einnig farin í skáldverkum með það fyrir augum meðal
annars að gera þau trúverðugri og/eða áhrifameiri. Frásögn Meursault
í fyrri hluta verksins gerir lesendum þó ekki kleift að kynnast
sögupersónunni að neinu ráði, þvert á móti stuðlar hún að því að
auka fjarlægðina milli lesandans og söguhetjunnar vegna þess að sú
huglægni sem frásagnartæknin kallar á er ekki til staðar. Þetta benti
Henri Hell á sama ár og skáldsagan kom út: „Einfaldlega frásögn af
atburðum […] Frásögnin samanstendur af gjörðum og atburðum
sem bætast hver við annan, rétt eins og þeir raðast upp í lífinu.“29
Þótt atburðirnir myndi þannig röð eða atburðarás er ekki þar með
sagt að hún sé merkingarbær í þeim skilningi að eitt leiði af öðru.
„Hið fáránlega er fyrst og fremst rof“ skrifaði Camus í Le Mythe de
Sisyphe.30 Hann undirstrikar enn frekar þetta einkenni verksins með
því að nota samsetta þátíð sem skilur atburðinn sem sögnin stendur
26 Albert Camus, Útlendingurinn. L’Étranger, bls. 179.
27 Sama rit, bls. 183.
28 Maurice Blanchot, „Le roman de l’Étranger“, Faux pas, Paris: Gallimard, 1943, bls. 248–253.
29 Henri Hell, Fontaine, n°23, juillet–septembre 1942, bls. 353–355 (D.R.).
30 Albert Camus, Le Mythe de Sisyphe, bls. 50 (l’absurde est essentiellement un divorce).
ÁSDÍS R. MAGNÚSDÓTTIR