Milli mála - 01.01.2010, Qupperneq 15
veruleika sem áheyrendur hans þekkja (sbr. akuryrkja, iðandi
mann líf, málsverðir og klæðnaður). Innan verksins sjálfs er síðan
nokkuð um endursagnir sem hafa það hluverk að staðfesta atburði
sem orðið hafa fyrr í frásögninni. að lokum má nefna trúarlegt
vægi verksins, sem er ekki síst mikilvægt í þessu sambandi: kristi-
legur kærleikur Filippusar greifa, áminningar um trúrækni, heilag-
leiki gralsins sem ber fyrir augu Percevals í kastala hins svonefnda
fiskikonungs, og að lokum synd, iðrun og yfirbót söguhetjunnar.
Erfitt er að segja með nokkurri vissu hvers vegna Chrétien vildi að
verk sitt yrði besta saga sem samin hefði verið við konunglega hirð
en þó má ætla að það sé að hluta til vegna þeirrar áherslu sem þar
er lögð á kristin gildi. Þau gáfu verki hans afgerandi trúarlegt yfir-
bragð sem átti eftir að hafa djúpstæð áhrif á riddaramennsku
miðaldarómönsunnar og gralinn í framhaldinu.
Í þessu samhengi er forvitnilegt að sjá hvernig þýðandinn
miðlaði verkinu til lesenda sinna og áheyrenda. um leið verður að
hafa í huga að þau handrit sem þýðendur studdust við hafa ekki
varðveist og því vitum við ekki hvaða texta þeir höfðu fyrir aug-
unum. Því má heldur ekki gleyma að sú gerð Parcevals sögu sem
við þekkjum samsvarar ekki endilega upprunalegu þýðingunni þar
sem hún er varðveitt í mun yngra handriti. Þar af leiðandi getur
verið vandasamt, eða jafnvel ógerlegt, að greina hvort breytingar
eða frávik frá frumtexta skuli rekja til þýðanda eða skrifara.14 Í
þessari grein mun athyglinni þó ekki beint að álitamálum sem þess-
um heldur verður litið á Parcevals sögu, í þeirri mynd sem íslenskir
lesendur 14. og 15. aldar þekktu hana, sem heildstætt verk og al -
mennt talað um þýðanda þegar vísað er til frávika verksins í sam-
anburði við texta Chrétiens de Troyes þótt í því felist vissulega
nokkur einföldun.
Þýðingarstarfið við hirð noregskonungs er gjarnan tengt
áhuga konungs á bókmenntum og löngun hans til að fræða og
ÁSDÍS r. MagnúSDÓTTIr
15
14 Þetta á að sjálfsögðu einnig við um frumtexta verksins sem varðveist hefur í mörgum
gerðum. Fræðimenn hafa nú þegar fjallað ítarlega um þær breytingar sem urðu á Sögunni
um gralinn þegar henni var snúið og hvort þær breytingar skuli rekja til þýðanda eða skrif-
ara; sjá til dæmis Henry Kratz, „The Parcevals saga and Li contes del graal“, Scandinavian
Studies, 49(1)/1977, bls. 13–47, hér bls. 14, 21; Álfrún gunnlaugsdóttir, „um Parcevals
sögu“, Gripla 6/1984, bls. 218–240, hér bls. 239–240; Marianne E. Kalinke, „The saga of
Parceval the Knight“, Perceval/Parzival. A Casebook, new York: routledge, 2002, bls.
219–236, hér bls. 221. Það eru til að mynda skiptar skoðanir um hvort inngangs- og loka-
orð Parcevals sögu megi rekja til þýðanda eða hvort þau hafi bæst við á seinni stigum.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 15