Milli mála - 01.01.2010, Page 20
ætla ek,’ sagði hann, ‘at ek heiti Pacuvaleis.’ En eigi vissi hann
hvár<t> hann sagði satt eða eigi.“32 Efanum er ef til vill ætlað að
koma til skila þeirri leynd sem hvílir yfir uppruna söguhetjunnar og
nafni í verki Chrétiens þótt erfitt sé að segja til um hvaða skilning
lesendur og áheyrendur Parcevals sögu hafi lagt í þennan þátt
verksins. Þetta einkenni verksins fer að mestu forgörðum í þýðing-
unni og um leið sú áhersla sem höfundurinn leggur á þekkingar- og
sannleiksleit söguhetjunnar.
annað dæmi um þær áherslubreytingar sem eiga sér stað í
þýðingunni er frásögn af kvöldverði í kastala fiskikonungsins.
Chrétien de Troyes segir vandlega frá því hvernig Perceval verður
vitni að göngu ungra manna og kvenna með spjót sem blóð drýpur
úr, kertastjaka og dýrmætan gral – stóra skál eða fat – áður en
kvöldverðurinn hefst. Þessum atburði er stuttlega lýst í þýðingunni
og halda mætti að þýðandinn hafi búist við því að lesendur hans
ættu í erfiðleikum með að skilja hvað væri þarna á ferð því hann
reynir að útskýra merkingu franska orðsins graal, sem hann ritar
reyndar sem braull: „Því næst gekk inn ein fögr mær ok bar í hönd-
um sér því líkast sem textus væri, er þeir í völsku máli kalla braull,
en vér megum kalla ganganda greiða.“33 Í útgáfu sinni á Parcevals
sögu bendir Kirsten Wolf á að með því að líkja gralnum við textus
– skrautlega og innbundna bók með guðspjöllunum – eigi þýðand-
inn líklega við að hann sé borinn inn eins og dýrmætt rit. Hún telur
að ritháttur orðsins braull sé líklega mistök og hafi þýðandi ætlað
að skrifa graull. Orðin gangandi greiði megi svo skilja sem ein-
hvers konar „þjónustu“ eða jafnvel „næringu“ sem borin er um.34
Þetta er þó alls óvíst og hafa margir spreytt sig á túlkun prósessí-
unnar og leitað í forna siði, ýmist í heiðni eða kristni, en Chrétien
leiðir lesanda sinn vissulega í þá átt með því að setja oblátu í skál-
ina eins og kemur í ljós síðar. Hafi þýðandinn ætlað sér að varpa
ljósi á hlutverk gralsins í höllu fiskikonungsins tekst honum það
uM ÞýðIngu Og EnDurrITun Í SöGUNNI UM GRALINN Og PARCEVALS SöGU
20
32 Sama rit, bls. 152.
33 Sama rit, bls. 148. Orðinu braull bregður aðeins einu sinni fyrir í sögunni, gangandi greiði
er notað upp frá þessu þegar gralinn ber á góma.
34 „The key elements in the phrase seem to be firstly, that of mobility, and secondly, that of the
provision of a service or, possibly, of nourishment“, sama rit, bls. 212–213. Sjá einnig P. g.
Foote, „gangandi greiði“, Einarsbók. Afmæliskveðja til Einars Ól. Sveinssonar 12. desem-
ber 1969, reykjavík: nokkrir vinir, 1969, bls. 48–58; Álfrún gunnlaugsdóttir, „um
Parcevals sögu“, bls. 222–223.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 20